Wie legaal wil werken als taxichauffeur heeft een “chauffeurskaart voor de boordcomputer taxi” nodig. Die kaart, ter grootte van een bankpasje, identificeert de houder als bevoegd taxichauffeur. Ook bevat de kaart een chip die de rij- en rusttijden registreert, via de taxi-boordcomputer (BCT).
Om zo’n kaart aan te vragen heb je naast een geldig rijbewijs-B, een pasfoto, een vakdiploma “taxichauffeur” van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), een geneeskundige verklaring en een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) nodig.
Het vakdiploma
Op zich is het niet heel moeilijk om het vakdiploma te halen: elke ervaren chauffeur die van verantwoord autorijden houdt, die weet hoe te navigeren en op een fatsoenlijk manier omgaat met de medemens zal slagen voor de bijbehorende theorie- en praktijkexamens. Het vergt wel enige tijd: het opnieuw in het brein stampen van de verkeerswetten en het uit het hoofd leren van specifieke wet- en regelgeving met betrekking tot het taxigebeuren gaat namelijk niet vanzelf.
Zelf overdreef uw verslaggever door naast de verplichte leerstof ook alle Nederlandse snelwegen qua nummering en ligging uit het hoofd te leren. Idem dito wat betreft de 100 grootste plaatsen van het land. Het bleek niet nodig, maar deze ogenschijnlijk onzinnige kennis is hem de afgelopen maand al danig van pas gekomen. Oftewel: je kan beter te veel dan te weinig weten.
De Verklaring Omtrent het Gedrag
Bij bepaalde beroepen is een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) nodig. De VOG is bedoeld om de maatschappij te beschermen tegen mensen die vanwege hun gedrag in het verleden beter niet bepaalde functies kunnen uitoefenen. Denk aan veroordeelde pyromanen die bij de brandweer willen werken of dito pedoseksuelen die een carrière in de jeugdzorg ambiëren. Het spreekt voor zich dat zo’n VOG óók voor taxichauffeurs noodzakelijk is: niemand zit te wachten op chauffeurs die eerder veroordeeld zijn wegens rijden onder invloed of andersoortige wegpiraterij, het afpersen van klanten of het mishandelen van willekeurige voorbijgangers.
Bijbeunen als oplichter
Nu berichtte Omroep Flevoland onlangs over een taxichauffeur die bijbeunde als oplichter. De persoon in kwestie maakte met een ongeïdentificeerde telefonist en een minderjarige handlanger hoogbejaarde mensen bankpassen en bijbehorende PIN-codes afhandig – een vergrijp dat ook wel wordt aangeduid als “helpdeskfraude”. Onlangs werd die chauffeur berecht en door de rechtbank in Lelystad veroordeeld tot een taakstraf en 143 dagen voorwaardelijk. Op zich is dat klein nieuws, maar er was iets in de uitspraak dat bevreemdt:
“De rechtbank is van oordeel dat in beginsel oplegging van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf, die langer duurt dan de tijd die verdachte reeds in verzekering en voorlopige hechtenis heeft doorgebracht, passend en geboden is. De rechtbank ziet echter in de persoon van verdachte aanleiding om hiervan af te wijken. Het gaat hier immers om een jonge verdachte die sinds korte tijd weer naar school gaat en zijn werk als taxichauffeur weer heeft opgepakt.” [vet door Reporters Online]
Het vreemde is dit: de veroordeelde werkte, vóór hij tegen de lamp, liep als taxichauffeur. Dat impliceert dat hij, 21 jaar oud, in een tamelijk recent verleden een VOG heeft gekregen. Maar hoe bestaat het dan dat hij na zijn veroordeling weer gewoon aan de slag kan als chauffeur? Is een eenmaal aan een aspirant -taxichauffeur afgegeven VOG een vrijbrief voor crimineel gedrag in de toekomst?
Kiwa Register
Reporters Online (RO) vroeg het na bij het Kiwa Register, de instantie die namens de minister van Infrastructuur en Waterstaat taxi-chauffeurskaarten uitreikt.
Het Kiwa Register: “Als een chauffeursbevoegdheid is toegekend vindt er door de dienst Justis (Ministerie van Justitie) continue screening plaats. Dit houdt in dat iedere aantekening in het justitieel dossier van een chauffeur wordt onderzocht. Een aantekening in het justitieel dossier wordt onder andere gezet als een persoon wordt aangemerkt als verdachte van een misdrijf. Indien de aantekening relevant is voor het screeningsprofiel van taxichauffeur wordt Kiwa Register, via de toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), geïnformeerd. Wij berichten de chauffeur en deze krijgt de gelegenheid een nieuwe VOG aan te leveren binnen een bepaalde termijn.
Screeningsprofiel voor taxichauffeurs
De dienst Justis over het screenen van mensen die een chauffeurskaart bij het Kiwa Register aanvragen:
“In taxi’s worden maximaal acht personen vervoerd, de bestuurder niet meegerekend. Het vervoer per taxi betreft ook het rijden met rouw- en trouwauto’s en het vervoer met personenbusjes. Hierbij kan het ook gaan om het vervoer van (school)kinderen en het vervoeren van gehandicapten. Bij de toets aan dit screeningsprofiel geldt een terugkijktermijn van vijf jaren.
De houder van de chauffeurskaart is verantwoordelijk voor het welzijn en de veiligheid van de passagiers. Eén van de risico’s is dat de veiligheid van de passagiers en medeweggebruikers in gevaar wordt gebracht. Dit risico kan veroorzaakt worden door rijden onder invloed, overschrijding van de maximumsnelheid, gevaarlijk rijgedrag en/of agressief gedrag. Als er een één op één relatie is, kunnen de passagiers in een tijdelijke afhankelijkheidspositie verkeren ten opzichte van de houder van de chauffeurskaart.
Het risico bestaat van geweld- en zedendelicten, afpersing, chantage (afdreiging), diefstal, verduistering of vervalsing van bijvoorbeeld de chauffeurskaart. De houder van de chauffeurskaart is verantwoordelijk voor de veiligheid van goederen van de passagiers. Deze houders kunnen ook omgaan met contant en giraal geld. Het risico van diefstal en verduistering is aanwezig. De houders van de chauffeurskaart komen in de uitoefening van hun functie vaak in aanraking met mensen in het uitgaanscircuit. Overtredingen van de Opiumwet zijn daarom bijzonder relevant.”
Informatie over alle screeningsprofielen is te vinden op deze pagina van Justis.
KIWA en COVOG
Kiwa Register: “Wij hebben geen inzicht in de reden waarom een VOG wordt ingetrokken of in de aantekeningen in het justitieel dossier. De verantwoordelijkheid voor de toets aan de in het screeningsprofiel opgenomen eisen ligt bij Centraal Orgaan Verklaring Omtrent het gedrag (COVOG, onderdeel van Justis). Als er binnen de gestelde termijn geen nieuwe VOG ontvangen is, worden de chauffeursbevoegdheid en de kaart ingetrokken en wordt de chauffeur daar uiteraard over bericht. Als er wel een nieuwe VOG wordt ontvangen kan de chauffeur doorrijden.”
RO: Wordt in het geval van de veroordeelde 21-jarige de Verklaring omtrent Gedrag en dus ook de chauffeurskaart ingetrokken?
Kiwa Register: “Als een VOG door het COVOG is ingetrokken wordt zowel de bevoegdheid als de chauffeurskaart ingetrokken, maar hier gaat wel een proces aan vooraf zoals hier boven beschreven.
Onze taak behelst alleen het toelaten van chauffeurs tot de taximarkt. De vergunningverlenende processen zijn zo ingericht dat we deze alleen uitgeven aan personen die hebben aangetoond hier recht op te hebben.
Of de veroordeelde in kwestie taxiwerk uitvoert met een geldige chauffeurskaart blijft evenwel de vraag.”
Inspectie Leefomgeving en Transport
Het Kiwa Register reikt dus de kaarten uit. Een andere instantie gaat over het toezicht op de taximarkt: de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), onderdeel van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Joyce Mooring, woordvoerder van de ILT, legt uit wat dat precies inhoudt:
“De ILT zet zich in voor veilig, duurzaam en betrouwbaar bus- en taxivervoer en voor eerlijke concurrentie tussen ondernemers. Het personenvervoer over de weg moet veilig zijn voor de passagiers, de chauffeurs en de overige weggebruikers. Daarvoor is het belangrijk dat chauffeurs bekwaam, uitgerust en betrouwbaar zijn en de voertuigen op een correcte wijze gebruikt en ingezet worden. Daarom houdt de ILT toezicht op de kwalificaties en betrouwbaarheid van de chauffeurs, de naleving van arbeids-, rij- en rusttijden en de aanwezigheid van de juiste vergunningen voor het uitvoeren van personenvervoer. Ook controleert de ILT of voertuigen zijn goedgekeurd voor het vervoer van personen.”
RO: Helder. En hoe zit het met de handhaving door de ILT?
Mooring: “Die gebeurt met name op basis van de Wet personenvervoer 2000 (Wp2000) en het Arbeidstijdenbesluit vervoer (Atb-v). Alle taxi’s in Nederland moeten zijn voorzien van een boordcomputer taxi (BCT). De ILT controleert onder andere op de aanwezigheid en gebruik van een BCT. Ook controleert de ILT of de betreffende chauffeur tijdens zijn werk gebruikmaakt van een geldige chauffeurskaart. De chauffeurskaart is persoonlijk en mag niet door een andere chauffeur worden gebruikt. Meer informatie hierover is te vinden op Taxi | Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT)
Schorsing chauffeurskaart
RO: En wat als een chauffeur ernstig de fout in gaat?
Mooring: “Bij misdrijven die relevant zijn voor de uitoefening van het beroep van taxichauffeur, kan de ILT een melding van de politie krijgen. Het gaat hier om bijvoorbeeld diefstal, rijden onder invloed, mishandeling, zedenmisdrijven en ernstige verkeersovertredingen. De ILT besluit tot directe schorsing van een chauffeurskaart als de houder van deze chauffeurskaart wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit/misdrijf.
In het belang van de veiligheid van de passagiers en andere weggebruikers, wordt de chauffeurskaart met onmiddellijke ingang geschorst en mag hij/zij voorlopig niet als taxichauffeur werken en/of taxivervoer verrichten. Hierbij doet het er niet toe of het misdrijf tijdens de taxiwerkzaamheden van de chauffeur heeft plaatsgevonden. Details over om welke ernstige overtredingen of (verdenkingen van) misdrijven het gaat, kunnen en mogen we niet delen.
De chauffeurskaart wordt geschorst voor de duur van twaalf weken en verliest per direct zijn geldigheid. De schorsing chauffeurskaart gebeurt o.b.v. een opgemaakt proces-verbaal door de politie of via vaststellingen door ILT-inspecteurs.”
Intrekking na een melding via Continue Screening Taxi (CST)
Mooring: “Justis screent maandelijks de KIWA-bestanden van geldige chauffeurskaarten op (nieuwe) antecedenten (veroordelingen). Deze CST-meldingen gaan naar de ILT waarop de inspectie KIWA verzoekt de kaart in te trekken. De betreffende chauffeur ontvangt een brief dat zijn chauffeurskaart wordt ingetrokken. Deze moet middels de bijgevoegde retourenvelop worden teruggestuurd naar de ILT.
De taxichauffeur krijgt de mogelijkheid om bezwaar aan te tekenen en in beroep te gaan tegen een schorsing van de chauffeurskaart. Indien een chauffeur opnieuw een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) verkrijgt, kan hij een nieuwe chauffeurskaart aanvragen bij KIWA.
Controles ILT
Het is helaas niet mogelijk een chauffeurskaart op afstand te deactiveren. Wegcontroles vinden plaats op basis van informatie en risico’s (risico- en informatiegestuurd toezicht), bijvoorbeeld middels ANPR/plaats/tijd/soort vervoer. Tijdens alle controles wordt gecontroleerd op de geldigheid van de boordcomputerkaarten. Mocht een chauffeur met een ongeldige chauffeurskaart rijden, dan wordt dat tijdens een controle vastgelegd en door de ILT een proces-verbaal opgemaakt.”
De rechtbanken
Terug naar de door de rechtbank Lelystad wegens helpdeskfraude veroordeelde man. Hoewel hij alles ontkende en de schuld afschoof op een minderjarige, kreeg hij een relatief milde straf omdat hij “zijn werk als taxichauffeur weer heeft opgepakt” – aldus de rechter. Of hij dat werk uitvoert met een geldige chauffeurskaart blijft evenwel de vraag.
Hetzelfde geldt voor de Amsterdamse taxichauffeur die in 2019 in hoger beroep veroordeeld werd tot 100 uur taakstraf en een voorwaardelijke ontzegging van de rijbevoegdheid voor negen maanden Dit nadat hij in 2014 in de bebouwde kom met 70 kilometer per uur handsfree belde en de 45-jarige voetganger Patrice Kapper schepte. Kapper werd 60 meter meegesleurd en overleefde het niet.
De taxichauffeur bij de behandeling van zijn hoger beroep: “Tot op de dag van vandaag doet het pijn. Ik kon er niet veel aan doen,” zei hij twee weken geleden bij de behandeling van zijn hoger beroep. De man werkt inmiddels als Uber-taxichauffeur.” (bron: Hanneloes Pen, Het Parool, 4 juni 2019).
Om met wijlen Volkskrantcolumnist Martin Bril te spreken: “Tsja.”
Beperkt beroepsverbod
Het kan het ook anders. Neem deze zaak, waar Omroep Flevoland op 22 september 2023 over berichtte:
“Een 69-jarige taxichauffeur uit Emmeloord is in hoger beroep opnieuw veroordeeld tot een half jaar cel, waarvan twee maanden voorwaardelijk. Dit voor het plegen van ontucht met een 16-jarig verstandelijk beperkt meisje.
Een gedeeltelijk beroepsverbod dat in januari door de rechter werd opgelegd, is bovendien uitgebreid. Het gerechtshof bepaalde dat de man de komende vijf jaar behalve minderjarigen ook geen verstandelijk beperkte volwassenen mag vervoeren.
De Emmeloorder reed jarenlang op taxibusjes met leerlingen die speciaal vervoer nodig hebben naar scholen in Emmeloord. Met het meisje die van het verste adres kwam, uit Vollenhove, zou hij naar eigen zeggen een band hebben opgebouwd. Ze kwam zelfs twee keer bij hem thuis. Iets waarvoor hij door het taxibedrijf op de vingers werd getikt.
(…) Door de uitbreiding van het beroepsverbod voorkomt het hof dat het slachtoffer in de nabije toekomst opnieuw bij de man in de bus belandt”.
Aangenomen mag worden dat deze chauffeur geen nieuwe VOG krijgt uitgereikt, en dat hij alleen nog als snorder het land onveilig kan maken – maar dit terzijde.
Zie ook: Taxileven (1) – de geschiedenis
