Patiëntenrechten in het geding
De promovendus Willem van der Veen onderzocht in een multicenter studie het barcode toediensysteem in vier Nederlandse ziekenhuizen (afdeling Interne en Chirurgie). De laatste stap van de keten van medicatieverstrekking. Wat is die praktijk in een ziekenhuis. De verpleegkundige, belast met de verstrekking van medicijnen, maakt de ronde langs de patiënten met een geavanceerde kar. De “slimme kar” is een verrijdbare computer ( Computer On Wheels: “COW” met toegang tot het Electronisch Patiënten Dossier(EPD) en het Elektronisch Voorschrijf Dossier (EVD). Een belangrijke hulpmiddel is het aan het bed scannen van zowel de barcode op de polsband van de bewuste patiënt als diens medicatie op de kar. Daarbij moet er een match zijn. Dit BCMA (Bar-Code-assisted Medication Administration) systeem zorgt, mits juist gebruikt, voor minder fouten bij het toedienen van geneesmiddelen. Dat draagt bij aan het bewaken van de vijf patiëntenrechten als (1) de juiste patiënt, (2) het juiste medicament, (3) de juiste dosis, (4) de juiste toedieningsroute en (5) het juiste tijdstip. Pag.99 e.v. proefschrift.
Fouten ondanks alles
Toch treden er ook fouten op bij het gebruik van BCMA. Fouten, gedefinieerd als MAE’s (Medication Administration Errors). Dat heeft mogelijk vaak te maken met zogenaamde workarounds, handelwijzen die -soms met goede redenen- afwijken van ‘de afgesproken procedures en normen’. Bijvoorbeeld als de barcodescanner defect is, of de wifi ontoereikend. Wat doe je dan. Juist, je vraagt bijvoorbeeld aan de patiënt of dit zijn of haar medicijn is…..
Barcodes Inc
Tweede verpleegkundige overbodig
Prof. dr. Cordula Wagner (directeur van het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg en hoogleraar patiëntveiligheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam), lid van de beoordelingscommissie stelt vragen over de barcodescanner in combinatie met het fenomeen van ‘de tweede verpleegkundige’. Die functie komt om de hoek kijken als het gaat om hoog-risico medicatie (bijvoorbeeld injecties met pijnstillers). Gesteld wordt dat bij introductie van nieuwe technologie weer nieuwe fouten ontstaan. Er moet een afweging plaatsvinden in personele zin, aldus Willem van der Veen. De barcode is al gekoppeld aan een bepaald geneesmiddel. En aan de beoogde patiënt.
Hoog-Risico veiliger maken
Hoe kan het zijn dat dan bij zogenaamde hoog-risico medicatie een levensechte tweede verpleegkundige nodig is. Immers blijken ook daarbij -ondanks de dubbelcheck- fouten voor te komen.. De promovendus kiest dan toch voor de barcode. Maar pleit wel voor vergelijkend onderzoek. Is de barcode als zodanig uiteindelijk definitief toch veiliger. Er zijn meerdere aspecten. Dat is de mens, de persoon van de verpleegkundige. De technologie, mits juist ingezet en bestudeerd en daadwerkelijk begrepen door de verpleegkundige moet veiliger zijn. De toedieningssnelheid en de toedieningsweg. Die laatste twee zijn en blijven dus gewoon een mogelijke foutenbron. Fout hierbij kan zijn: microbiologische besmetting, relevant bij langlopende infusen. Bereiding in de apotheek is veel veiliger in dat opzicht (zie hoofdstuk 2 van het proefschrift). Een pleidooi om verder te gaan met onderzoek waarvan de relevantie iedereen duidelijk is.
Bron:
Promotie Willem van der Veen 21 december 2018, Information Technology and Medication Safety, Vrijdag 21 december 2018, Rijksuniversiteit Groningen
https://www.researchgate.net/profile/Willem_Veen
a href=”https://www.nivel.nl/nl/nieuws/potentieel-vermijdbare-sterfte-ziekenhuizen-niet-gedaald”>https://www.nivel.nl/nl/nieuws/potentieel-vermijdbare-sterfte-ziekenhuizen-niet-gedaald
Dank
Met veel dank aan Antoine van Vijfeiken en Willem van der Veen voor hun waardevolle op- en aanmerkingen.
