Vlok Nel, wiens voornaam Gert luidt, sloot met dit onverwachte optreden zijn recente Nederlandse tournee af. Eerder leidde deze langs onder meer Amen, Deventer, Nijmegen, Terneuzen, Tilburg, Haarlem en Amsterdam. Onverwacht, omdat het concert in Amsterdam was aangekondigd als slotoptreden. Maar het beviel Gert zo goed in Nederland, dat hij besloot zijn verblijf te verlengen. Daardoor ontstond de mogelijkheid hem naar de provincie Groningen, waar hij een grote schare fans heeft, te halen.
Voor de mensen die hem niet kennen: Gert Vlok Nel (1963) is een Zuid-Afrikaanse dichter en singer/songwriter, die in 1998 zijn eerste cd heeft uitgebracht: ‘Beautiful se woorde’. Dit album, vol meeslepende melancholische, beeldende liederen in het modern Afrikaans-Engels, brengt hem nationaal en internationaal succes. Na een zeer geslaagd optreden in het VPRO-radioprogramma Music Hall, in 1999, volgen vele concerten in Nederland.
Beautiful in Beaufort-Wes
Met de tv-documentaire Beautiful in Beaufort-Wes van Walter Stokman in 2006 en de gelijktijdig in Nederland uitgebrachte herpersing van de cd uit 1998 (ditmaal onder de titel ‘Beaufort-Wes Se Beautiful Woorde’) bereikt Gert ook het grote publiek in Nederland.
In 2012 verschijnt zijn tweede plaat, ‘Onherroeplik’. Dit album is een overduidelijke herbevestiging van het unieke stemgeluid en muzikaal en literair talent van Gert Vlok Nel.
Met enige regelmaat treedt Gert sedertdien in Nederland op. Aangezien hij niet graag alleen op het podium staat, vergezelden de uit Brabant stammende zangeres/muzikante/actrice en theatermaakster Lieke Joosen en andere muzikanten hem deels bij de recente tour.
Verslag van oud-Groninger stadsdichter
In Bulthuis bevond zich onder meer Rense Sinkgraven, oud-stadsdichter van Groningen (2007-2009) en tegenwoordig inwoner van het nabij Eenrum gelegen Tinallinge. Sinkgraven:
“In de sfeervolle bovenzaal van het bruine café met grote historie werd Gert met verve aangekondigd (…) . Het podium bleef, ik denk om de spanning op te voeren, een minuutlang leeg. En toen voilà, daar was-ie!
Gert had er zin in, was enorm op dreef. Prachtnummers als ‘Beautiful in Beaufort-Wes’ en ‘Soos ’n Trein Riding Into Rain’ ontroerden mij diep. Godzijdank bracht hij samen met Lieke Joosen (ondersteund door de fantastische Jan Klug en Sven Kunenborg) ook de Pussycat-klassieker ‘My Broken Souvenirs’. Met het Afrikaanse meeswingnummer ‘Master Jack‘ werd de avond afgesloten. Nou ja, afgesloten. Na afloop was er drank, leut en gezelligheid.”
Hoe belandt een Zuid-Afrikaan in Eenrum?
Het toeval wil dat enkele jaren geleden het pand ‘Hoofdstraat 11’, waarin ruim honderd jaar een ander legendarisch Eenrummer horeca-etablisement gevestigd was, Café Centraal (jarenlang gerund door de grootouders van schrijver Lammert Voos), aangekocht en verbouwd is door het echtpaar Erica Oudgenoeg en Peter Tol. Vanaf 2022 organiseren ze in hun hun huiskamer (de voormalige gelagkamer) kleinschalige culturele programma’s. Het slijterijgedeelte van het café huisvest nu de door vrijwilligers gerunde dorpsbibliotheek. Met in de etalage wisselende beeldende kunst-exposities. En dat alles onder de naam Kunst & vrijheid.
Het was aanvankelijk de bedoeling dat Vlok Nel in Kunst & Vrijheid zou optreden. Maar gezien het grote aantal mensen dat het concert wilde bijwonen, bleek snel dat er uitgeweken moest worden naar een andere locatie. En toen kwam Café Bulthuis, schuin tegenover Kunst & Vrijheid, in zicht.
Bulthuis
Bulthuis is een begrip in het Noorden. In de grote concertzaal van deze eeuwenoude herberg vonden tussen 1902 en 1992 vele drukbezochte feesten, concerten, recepties, politieke bijeenkomsten, veilingen, theater- en bioscoopvoorstellingen, dans- en disco-avonden en zelfs vogeltentoonstellingen plaats. De zaal kon destijds vier tot vijfhonderd mensen herbergen.
Het pand functioneerde tot circa 1890 ook als gemeentehuis. Rond 1900 nam Menno Bulthuis (1868-1940) de herberg/stalhouderij over en werd de oude herberg ‘Logement Bulthuis’ genoemd. Later wijzigde de naam in ‘Hotel Bulthuis’. Maar het pand wordt ook ‘Hotel Gemeentehuis’, ‘Café Bulthuis’ en ‘Zaal Bulthuis’, of simpelweg ‘Bulthuis’ genoemd.
Zoon Johannes (Jo) Bulthuis (1904-1990) runde na diens vaders dood het bedrijf. Hij was niet alleen vermaard als kastelein, concertorganisator, veilingmeester en disk jockey, maar ook als legendarische gierigaard, die bij wijze van spreken lucifers in tweeën kloof om een pakje lucifers dubbel zo lang te kunnen gebruiken. Treffend is deze uitleg van hem, over waarom hij geen live acts meer boekte, in het Nieuwsblad van het Noorden van 13 oktober 1972: “Ik draai zelf platen. Dat kost me geen BTW en geen sociale lasten en het is voor mij de enige manier om vandaag de dag nog amusement te kunnen brengen.”
Amusement
Het gaat te ver om hier alle gebeurtenissen in Bulthuis in 1901-1990 te beschrijven. Maar eentje springt er wel uit, de “Reklameshow en Vogelpracht”-tentoonstelling, 18 tot en met 21 oktober 1962:
“De benedenzaal is tot één grote volière omgetoverd. In de kooien tussen het groen zijn de meest uiteenlopende vogels ondergebracht.
Kanaries, nachtegalen, Japanse en zilveroornachtegaal. Er waren blauwvleugels, geelbuikgorzen en ook gorzen speciaal uit Peru ingevoerd. (…) De rode-, groene-, en roodkuifkardinalen die er ook te zien zijn, kwamen juist op tijd per vliegtuig uit Brazilië aan.
Als bijzondere attractie is in een afzonderlijke kooi een vogel ondergebracht, die zelfs door deskundigen niet thuis te brengen is. De vogel, kennelijk ’n soort vliegenvanger, is bij de heer T. Wiersum komen aanvliegen.”
De post Jo Bulthuis-periode: verval en herstel
Na de dood van Jo Bulthuis nam een stichting tijdelijk het beheer over, om het pand voor het dorp te bewaren. Toen eenmaal een nieuwe pachter gevonden werd, trok de stichting zich terug (het doel was immers bereikt). Onder het bewind van de nieuwe uitbater verslonsde het café en raakte het pand in verval. Activiteiten werden er minder en minder gehouden. Het zag er lange tijd naar uit dat ‘Zaal Bulthuis’ geweest was en nooit terug zou keren.
Tot op 27 december 2022 Stichting Dorpshuis Eenrum het pand overneemt en in een mum van tijd, met de inzet van vele vrijwilligers, het gebouw in oude glorie herstelt.
Met als gevolg dat Gert Vlok Nel c.s., het publiek en schrijvers dezes, sedert 2007 in Eenrum woonachtig, de concertzaal betreden en van stomme verbazing achterover vallen: het ziet er vrijwel precies zo uit als de zaal er vanaf circa 1947 uitzag, inclusief de (gerestaureerde) Amerikaanse geluidsboxen. Het is alsof je een tijdreis maakt: de goed geboende houten dansvloer, waarop eens op live muziek gedanst werd, het podium, met gordijnen uit 1920; de houten tafeltjes, ouder dan het publiek; de traditionele Groninger soepkoppen, op elke tafel één, wow!
Treffend Eenrum – Café Bulthuis
Het hele herstelproject, Bulthuis plus de ombouw van het voormalig dorpshuis tot woongebeuren, staat bekend onder de naam Treffend Eenrum. Dat kan voor enige verwarring zorgen. Daarom is gekozen voor de oude naam Café Bulthuis, al staat op de gevel nog steeds, net als in 1905, ‘Gemeentehuis Hotel’.
Vanwege veiligheidsvoorschriften herbergt de concertzaal nu maximaal 266 mensen. Omdat de geluidsisolatie nog gebrekkig is, zijn wilde disco-avonden en concerten à la Rammstein voorlopig nog een illusie – maar de zaal leent zich voor tal van andere mogelijkheden: al was het maar ter bezichtiging.
Aperpo
Inwoners en voorwerpen uit Eenrum (klompen!) worden doorgaans als Eenrumers en Eenrumer schoeisel geschreven. Maar omdat de uitspraak met deze schrijfwijze dan Eenruumers en Eenruumer zijn, hanteer ik Eenrummer, met twee mm-en.
Afbeeldingen:
Foto header: Zaal Bulthuis met op podium Gert Vlok Nel en Jan Klug. © Noor Agter, 2023.
Foto midden: Lieke Baars, Gert Vlok Nel, Sven Kunenborg en Jan Klug. © Tom Baars, 2023.
Collage: advertenties uit het Nieuwsblad van het Noorden, 1902-1990. Courtesy Delpher.nl/kranten.
