De Nederlander vertrouwt de wetenschap meer dan de regering, de rechtspraak of ach en wee, de TV of, wee ons, de kranten. Ook vakbonden, de Tweede Kamer en – natuurlijk – grote ondernemingen scoren slecht. Op een schaal van 0 tot 10 krijgt de wetenschap een 7, de regering krijgt maar een 5,5. Dat blijkt uit een enquête.
Affaire Stapel
Het Rathenau en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid besloten eens uit te zoeken hoe groot het vertrouwen in de wetenschap. Immers, in overdrachtsdossier naar de huidige bewindslieden op Onderwijs stond dat het vertrouwen in de wetenschap daalt. Dan hadden we nog de affaire Stapel, die afziet van zijn recht op een uitkering als onderdeel van een schikking met het Openbaar Ministerie.
Overigens zal Stapel weinig te vrezen hebben van werkloosheid. De wetenschapsfraudeur gaat met schrijver Dautzenberg – volgens de Volkskrant bekend van nepinterviews en zijn inzet voor pedovereniging Martijn – de theaters langs en een boek schrijven. En Stapel lag al in de winkels met zijn boek Ontsporing.
Maar goed, dit – en de affaire Poldermans – heeft het vertrouwen in de wetenschap niet geschaad. Plagiaat is nog meer op de agenda gekomen van universiteiten en op plagiaat wordt sterk gelet. Er zijn zelfs instituten die zeggen dat geen vijf woorden hetzelfde mogen zijn, meldt een wetenschapper mij. Dus als je citeert ‘In my opinion it is’, dan ben je al de pisang, voegde ze er aan toe.
Maar dat betekent niet dat wetenschappers en hun instellingen worden vertrouwd, zo tekenen de onderzoekers aan. ‘Minder dan de helft is het eens met stelling dat ‘verreweg de meeste wetenschappers eerlijk en betrouwbaar zijn’ en meent zo’n dertig procent dat ‘het regelmatig gebeurt dat wetenschappers met een afwijkende mening het zwijgen wordt opgelegd’, schrijven ze.
Onbehagen
In Nederland hebben alleen laag opgeleiden en mensen met een groot maatschappelijk onbehagen een laag vertrouwen in de wetenschap. Overigens zijn hier twee kanttekeningen te maken: ook lager opgeleiden vertrouwen de wetenschap meer dan de andere instituties. Verder is de correlatie tussen sociaal vertrouwen en vertrouwen in de wetenschap laag. Voor de nerds: pearsons r = 0.194. een r van 0 betekent geen correlatie en van 1 maximale correlatie.
Leeftijd speelt een rol bij het vertrouwen, niet een links-rechtsverdeling en veel andere factoren, zeggen de onderzoekers. ‘….als het gaat om vertrouwen in de wetenschap speelt een heel complex van psychologische, sociologische, politieke en culturele variabelen een rol, waarover niemand werkelijk controle heeft. Men zou het succes van maatregelen om de betrouwbaarheid van wetenschap te verhogen, dus ook niet moeten afmeten aan de ontwikkeling van het vertrouwen in de wetenschap.’
