Na het bezoeken van de pers preview van de expositie, vind ik het meest opmerkelijke dat van Gogh nooit in Japan geweest is. Collega kunstenaars als Monet, Degas en Rodin hebben wel in Japan gereisd. Als je zijn naar Japans voorbeeld geschilderde werken ziet, zou je er vergif op in nemen dat hij daar rondgereisd heeft . Wat van Gogh wel doet is het verzamelen van Japanse kleurenhoutsneden. Hij koopt ze voor een appel en een ei bij kunstverzamelaar Siegfried Bing in Parijs. Bing opende zijn handel in Japanse kunst in 1878 tijdens de Wereldtentoonstelling. Japanse kunst en cultuur was erg in de mode in die tijd, niet alleen bij kunstenaars, maar ook bij de burgerij. Wat van Gogh bewondert in de Japanse prenten zijn de kleurrijke voorstellingen, het oog voor detail in de voorstellingen uit de natuur en de composities in grote vlakken en in felle soms onconventionele kleuren. Het meest bekend zijn Van Gogh’s Bloeiende Pruimenboomgaard naar voorbeeld van Hiroshige, Brug in de regen naar Hiroshige en zijn Courtisane naar Eisen. Naast Hiroshige is ook Hokusai van het werk Onder de Golf erg beroemd.
Van Gogh kopieert in het begin Japanse prenten, maar ziet al gauw de Japanse kunst meer als ijkpunt voor zijn eigen manier van werken. Hij wil de kunst vernieuwen naar Japans voorbeeld. Dat blijkt uit zijn brieven aan zijn broer en producent Theo. Van Gogh vertrekt naar Arles wat in zijn ogen in sfeer en natuur gelijk staat met Japan. Vincent leert met Japanse ogen te kijken. Heel letterlijk zien we dit in het schilderij Zelfportret, waar hij zichzelf afbeeldt als Boeddhistische monnik, zelfs zijn ogen staan wat schever dan anders. Er zijn enkele bijzondere bruiklenen te bewonderen zoals Zelfportret met verbonden oor en De Arlésienne.
Opmerkelijk is dat van Gogh niet of nauwelijks schaduwen schildert. Het gaat hem meer om een zo direct en spontaan mogelijke weergave van de werkelijkheid. Of zoals van Gogh zelf zei schilderijen te maken ‘waarin wat jeugd en frisheid zit’.
