Je wordt niet slimmer van vitamines, kopte De Volkskrant onlangs boven een artikel waarin neuropsycholoog Rob Markus het effect van voeding op de geest als ‘zwaar overschat’ typeert. Dat laatste is niet wat de supplementenverkopers willen horen. Die hameren juist zo tegen het einde van de winter op het tegenovergestelde.
SAD
Google maar eens. Raadpleeg het door de industrie gefinancierde Vitamine Informatie Bureau. Of vraag het een verkoper van vitamines. In grote lijnen zullen zij ongeveer dit verhaal ophangen: in de winter is het aanbod van groenten en fruit eenzijdiger en bovendien duurder. We komen daardoor vitamines en mineralen tekort en dat wreekt zich aan het eind van de winter. Dat effect wordt verder versterkt door de winterdip of voorjaarsmoeheid zelf. Immers: je hebt minder energie en probeert het kacheltje brandend te houden door alsmaar gemakkelijke maar ongezonde snacks te eten. Veel vet en suiker, te weinig vitamines. Extra vitamines slikken, vaak genoemd zijn D en B, wordt gepresenteerd als de heilige graal.
Mooi businessmodel, met een potentieel grote markt. Maar liefst 1,2 miljoen Nederlanders hebben volgens de cijfers van het Trimbosinstituut last van jaarlijks terugkerende depressieve klachten. SAD, heet dat in het Engels, Seasonal Affective Disorder. Die 1,2 miljoen somberende mensen krijgen het keer op keer te horen. Vitaminetekort is de boosdoener en dat aanvullen de oplossing.
Geen tekorten bekend
Daar is van alles tegenin te brengen. Zo valt het met het aanbod van groenten en fruit in de winter erg mee, met dank aan de kassen en het feit dat de hele wereld tegenwoordig onze achtertuin is. Maar belangrijker: ‘In Nederland komt vitaminegebrek eigenlijk nauwelijks voor’, stelt Patricia Schutte van het Voedingscentrum. ‘Bovendien is er in de wetenschap geen relatie gevonden tussen vitaminetekort en voorjaarsmoeheid.’
En hoewel het Voedingscentrum stelt dat een tekort aan B1 een depressie kan veroorzaken, raadt Schutte zelfs dit niet aan te gaan slikken tegen de voorjaarsdip. ‘Een tekort kan depressie veroorzaken, maar je moet het niet omdraaien. Als je depressief bent, wil dat niet meteen zeggen dat je een tekort aan B1 of het ook vaak genoemde B6 hebt. Er zijn in Nederland geen tekorten aan deze vitamines bekend.’
Geldverspilling
Toch bloeit er een enorme handel in vitamine. In Nederland worden jaarlijks circa 33 miljoen voedingssupplementen verkocht voor een slordige 286 miljoen euro, verpakt in pilletjes, parels, capsules, poeders en druppels. Van goedkope huismerken tot peperdure merken. Geldverspilling, zo meldden eerder ook Amerikaanse en Britse onderzoekers van naam in het vakblad Annals of Internal Medicine . ‘Er is zoveel bewijs dat extra vitamines en mineralen geen effect hebben op de gezondheid dat het zinloos is ze te slikken.’
Het is zinloos vitamines te slikken
Ze maken daarbij een uitzondering voor vitamine D. Dat is ook de enige vitamine die het Voedingscentrum specifieke groepen aanraadt te slikken. Ons lichaam maakt zelf vitamine D aan uit zonlicht. Een kwartiertje buiten tussen elf en drie uur is al voldoende. Baby’s, donkere mensen, gesluierde vrouwen en mensen die in ploegendienst werken doen er goed aan extra D te slikken. Ook vrouwen boven de 50 en mannen boven de 70 krijgen dat advies. Maar dit richt zich op de functie van vitamine D voor de botten en staat totaal los van het oplossen van voorjaarsmoeheid.
Gezond eetpatroon
‘Je voorjaarsdip gaat er niet van over’, zei ook prof. dr. Martijn Katan, emiritus hoogleraar voedingsleer al eens in een uitzending van Kassa TV over vitamines. Ook Schutte van het Voedingscentrum is die mening toegedaan. Ze herkent de neiging van mensen om extra vitamine te gaan slikken als ze wat minder energie hebben. ‘We eten niet zo gezond, klinkt het dan. Maar de Dagelijks Aanbevolen Hoeveelheid die je volgens ons uit je voeding zou moeten halen, is gericht op een echt gezond eetpatroon. Als je daar onderblijft, heb je nog niet direct een tekort. Bijslikken is dus echt zinloos. Ga met echte zware klachten naar de huisarts. En als je dan al gelooft dat je baat hebt bij meer vitamines en mineralen, ga dan gezonder eten.’
Baat het niet, schaadt het wel
Baat het niet, schaadt het niet? Dat gaat niet op voor het slikken van vitamine. Een teveel aan vitamine kan wel degelijk schade toebrengen, dat erkent zelfs het door de industrie gefinancierde Vitamine Informatie Bureau. Zo kan teveel aan B6 leiden tot afwijkingen van het zenuwstelsel en verslechtering van het geheugen. Zorgelijk, gezien de enorme hoeveelheid B6 in potjes vitamines. Eind vorig jaar bleek uit onderzoek van de Consumentenbond dat veel vitaminesupplementen soms wel vier keer zoveel als de maximaal aanvaardbare bovengrens van 25 milligram bevatten. En dat terwijl de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid B6 voor volwassenen slechts 1,5 milgram is.
Bijwerkingen
De databank van het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb telt diverse meldingen van bijwerkingen. Zoals over een acne-achtige uitslag door het slikken van vitamine B12.
Trek een soepje, bak een taart
De tip van het Voedingscentrum ‘gewoon’ gezond te gaan eten klinkt dan ook als een zinvolle, veilige en bovendien goedkope tip. Bespaar op dure vitaminepotjes, loop naar de groenteboer (rond het middaguur, dan ‘vang’ je ook direct lekker veel zonlicht voor de aanmaak van vitamine D) en sla flink wat voorjaarsgroenten en fruit in. Die zitten bomvol vitamines. Trek een lekker soepje. Je hele huis en hoofd vult zich met heerlijke geuren. Maak een smoothie van vers fruit. Bak samen met een vriendin een appeltaart en nodig wat vrienden uit om die op te komen eten. Plezier maken, dingen ondernemen, sociale contacten aanhalen, genieten. Tien tegen een dat de voorjaarsdip daarmee sneller is verjaagd dan met overbodige vitamines uit een potje.
