Hij heeft zijn eigen voedselbank, is ingeschreven bij de KvK als Stichting Voedselbank Zuidoost Groningen (VBZOG) en werd altijd gesteund door de gemeenten Westerwolde met een pand en door gemeente Stadskanaal met een financiële bijdrage van 2.400 euro en later 2.600 euro per jaar. Verder kreeg hij jaarlijks een bijdrage van Voedselbanken Nederland naargelang het aantal cliënten. Willem had de voedselbank destijds overgenomen van Theo Oldenburger die conflicten had met gemeentelijke ambtenarij in de provincie.
Voedsel werd verzameld bij onder andere het distributiecentrum (DC) van de voedselbank in Groningen en door middel van gulle giften van o.a. supermarkten, kerken en boeren uit de omgeving. Willem probeert mensen op allerlei manieren te helpen en niet alleen door voedsel te verstrekken. Hij is maatschappelijk erg betrokken en heeft zijn zaakje altijd goed op de rit gehad.
Op 20 mei 2019 heeft er een overleg plaatsgevonden tussen Voedselbanken Nederland, samen met Ulfert Jan Molenhuis van de DC in Groningen en Willem van Veen over de wens van VBZOG voor een andere, grotere locatie. Volgens Willem is daar nooit wat mee gedaan.
Wedeka
Totdat de gemeente Westerwolde – die het pand faciliteert aan de voedselbank – vorig jaar ineens voorstelde om Willem en zijn voedselbank een andere locatie te geven omdat het pand aan de Spetsebrugweg in Vlagtwedde, waar hij nu in was gehuisvest, andere doeleinden zou gaan dienen. In eerste instantie zou Willem per 1 april 2022 het pand moeten verlaten en ondergebracht worden bij sociale werkvoorziening Wedeka in Ter Apel. Wedeka is het werkvoorzieningsbedrijf van de gemeente. Later werd de verhuisdatum bijgesteld naar 1 juni. Willem mocht er niets over naar buiten brengen want volgens Willem zou Wedeka subsidie krijgen van de overheid om een kringloopwinkel te faciliteren op hun terrein. Willem kon er met zijn voedselbank dan wel bij in. Het plan zou ongeveer een jaar gaan duren. Zou het plan mislukken, dan had Willem in ieder geval voor een jaar onderdak gehad met zijn voedselbank en zou er gekeken worden naar andere mogelijkheden. Enige vervelende bijkomstigheid was dat de openingstijden van de voedselbank moesten liggen binnen de openingstijden van Wedeka, dus na vier uur ’s middags dicht en ook tijdens zon en feestdagen.
Hoe Willem dat openingstijdenprobleem verder wilde oplossen met zijn donateurs en gulle gevers, was aan Willem zelf. Hij moest zelf maar zorgen dat supermarkten bijvoorbeeld het voedsel beschikbaar stellen binnen de aangegeven openingstijden. “Maar zo werkt het niet”, zegt Willem. “Sommige supermarkten sluiten al om vijf uur ’s middag en andere vaak later. Dan verwachten ze dat je ook het voedsel meteen komt ophalen. Dat kan niet als Wedeka de boel dicht gooit om vier uur ’s middags. Producten die niet langer houdbaar zijn moeten meteen opgehaald worden. Supermarkten hebben niet de capaciteit om producten te bewaren voor de voedselbank. Een voedselbank bepaalt niet, die is dankbaar voor wat ze krijgen. Uitgifte aan cliënten vindt plaats op donderdag en vrijdag. Dus maandag, dinsdag, woensdag, zaterdag en zondag is nodig om het voedsel te verzamelen en het klaar te maken voor de cliënten. Een voedselbank is 365 dagen per jaar werken, ook op zon- en feestdagen.”
Willem ging niet akkoord met deze eisen en uiteindelijk kreeg hij van de gemeente Westerwolde een garagebox aangewezen als alternatief. “Te ranzig om in te verblijven”, vertelde Willem. “Het schoonmaken was voor mijn eigen kosten”, wist de gemeente hem te vertellen.
“De gemeenten weten als geen andere waar een locatie voor een voedselbank minimaal aan moet voldoen voor de uitgifte van voedsel aan cliënten. De ruimte is simpelweg te klein er kan geen scheiding gemaakt worden tussen vers voedsel en bijvoorbeeld schoonmaakmiddel en waspoeder. Ze weten dat als ik deze garagebox accepteer, dat het over en uit is voor mij en Voedselbanken Nederland de regie dan zal overnemen. Dat wilden ze al bij Theo, nu doen ze hetzelfde bij mij. Als er voor 1.500 euro aan T-shirts wordt gekocht van de 10.000 euro die is opgehaald bij de Provincie en 6.500 euro uitgegeven voor een radiospot bij RTV Noord. T-shirts met voedselbank er op en 6.500 euro voor een radiospot? Wat heeft dat nog met armoedebeleid te maken? Daar wil ik niet aan meedoen.”
Vertrouwen wordt opgezegd
De wethouders van de gemeente Westerwolde en Stadskanaal zegden het vertrouwen op in Willem en zijn voedselbank. RTV Noord schrijft dat ‘voorwaarden’ zijn geschonden. Ook kwamen er bij de gemeente meerdere klachten binnen over voedselpakketten die niet voedzaam genoeg zouden zijn.
Wethouder Jur Mellies van de gemeente Stadskanaal reageert bij RTV Noord: “Over de klachten van Voedselbank Nederland kan ik weinig zeggen. Wel weet ik dat er bij ons klachten zijn binnengekomen over de kwaliteit van de voedselpakketten. De pakketten zouden weinig voedzaam zijn. Laat ik het zo zeggen; er werd niet bepaald met de schijf van vijf gewerkt.” Ook Voedselbanken Nederland zegde het lidmaatschap op van de voedselbank van Willem en begon met het organiseren van een eigen voedselbank in de regio. Voedselbanken Nederland vraagt aan Willem om alle gegevens van cliënten met hen te delen zodat de transitie soepel kan verlopen. Voedselbanken Nederland heeft ondertussen het lidmaatschap van de VBZOG opgezegd.
Ongenoegen
Willem heeft zijn ongenoegen over de situatie geuit op Facebook en foto´s geplaatst van het voedsel dat hij naar eigen zeggen zou hebben opgehaald bij het distributie centrum van de Voedselbank in Groningen. “De kwaliteit van de producten laat te wensen over”, Schrijft Willem. “Dit zijn dan dezelfde mensen die beweren dat ik me niet houd aan de schijf van vijf. Elke week hebben wij ervoor moeten zorgen dat mensen niet ziek werden. Ik heb al jaren onvrede met dit gedrag van de voedselbanken. Alles draait om macht en geld, jarenlang tegenwerking en pesterijen om mij de nek om te draaien.”
Per 1 oktober moet de voedselbank van Willem het pand verlaten en zal Voedselbanken Nederland ervoor zorgen dat de cliënten van Willem bij de nieuwe voedselbank terecht kunnen. Willem is gebroken en het spijt hem dan ook heel erg dat zijn naam op deze manier door het slijk wordt gehaald en hij op deze manier afscheid moet nemen van zijn cliënten. Hij zal geen medewerking verlenen aan de nieuwe voedselbank met het doorgeven van de namen van cliënten. “Dat is privacygevoelige informatie, daar begin ik niet aan. Trouwens, alle maatschappelijke instanties, zoals schuldhulpverlening, Humanitas, en reclassering hebben deze informatie al.”
“Klachten kwamen ook bij mij binnen via onze cliënten”, vertelt Willem. “Ze mochten niet rond het gebouw van Welzijn staan wachten tot wij daar kwamen om voedsel uit te delen. Ook werden de cliënten bekeken en bejubeld door flatsbewoners.” Willem geeft aan dat hij zelf slechts twee keer bij de uitgifte in Ter Apel aanwezig is geweest.
Kwaad bloed
Eerder kreeg Willem een conflict met ambtenaren van de gemeente. Hij werd beschuldigd van het stelen van een tankpas. Oud-wethouder van de Gemeente Vlagtwedde Hendrik Klap (Gemeente belangen Westerwolde) gaf Willem te kennen dat VBZOG tijdelijk de tankpas mocht gebruiken van TDC. Willem gebruikte de benzine voor het eten op te halen en rond te brengen, noteerde zijn naam en de gereden kilometers en leverde na de rit zijn pasje weer in. Uiteindelijk was het iemand bij TDC ontschoten wat er met het pasje van Willem was gebeurd. Een koster uit de kerk in Sellingen wist Willem te vertellen dat hij beschuldigd werd van diefstal van het pasje en van benzine. Van de gemeente hoorde hij niets . Maar Willem zijn naam werd door het slijk gehaald. Uiteindelijk was het een van Willem zijn cliënten die vertelde dat een medewerker van TDC het pasje tien maanden had gebruikt en er 2500 euro privé mee had getankt.
Willem ging verhaal halen bij de plaatsvervangende wethouder, maar deze deed alsof zijn neus bloedde. Uiteindelijk heeft volgens Willem de toenmalige burgemeester van Vlagtwedde, Leontien Kompier, de wethouder op de vingers getikt en de hele zaak onder het tapijt geveegd. Via de pers kwam hierover niets naar buiten. Ook kwam er geen officiële verontschuldiging van de gemeente naar Willem toe om zijn naam te zuiveren. Later deed Kompier in een toespraak op een bijeenkomst een handreiking naar Willem en de VBZOG. Ze noemde de voedselbank volgens Willem “een steunpilaar voor de gemeente Westerwolde.”
Jaaroverzichten en website
Willem wordt verweten geen jaaroverzichten te hebben gestuurd. Als verklaring hiervoor geeft Willem aan dat het DC in Groningen, Voedselbank Groningen Distributie Centrum, destijds met als voorzitter Ulfert Jan Molenhuis, tegenwoordig voorzitter Regionaal Overleg Platform Voedselbanken Nederland regio Groningen, achter zijn rug om de donateurs van de VBZOG benaderde om de donaties toch vooral op rekening van DC Groningen te storten en niet bij de VBZOG. Willem raakte op deze manier zijn donateurs kwijt en wilde dit voorkomen. Daarom is hij in 2021 gestopt met het insturen van het jaarverslag. De website van VBZOG was volgens Willem in 2019 en 2021 gehackt. Dat was de reden voor Willem om ermee te stoppen en de berichtgeving te laten verlopen via Facebook.
Willem vertelt dat Molenhuis ook de persoon was die op een gegeven moment voorstelde aan Willem dat hij het bankpasje van zijn voedselbank maar aan DC Groningen moest overhandigen zodat ze zijn financiën zouden kunnen beheren. Dan moest hij ook afstand doen van zijn positie als voorzitter van de Stichting. Willem weigerde dit. Verschillende voedselbanken uit de provincie stonden achter Willem en vroegen aan Molenhuis waar hij mee bezig was. Volgens Willem is deze pasjesaffaire één van de zaken geweest waarom Ulfert Molenhuis in opspraak is geraakt als voorzitter van DC Groningen en uiteindelijk is opgestapt. Volgens RTV Noord was de reden voor het opstappen de kwakkelende gezondheid van Molenhuis.
De pot verwijt de ketel
Onder andere Voedselbanken Nederland verwijt Willem van het niet leveren van voedsel volgens de schijf van vijf. Maar de voedselveiligheidspersoon van de Voedselbanken Nederland heeft vorig jaar nog controle gedaan bij Willem en aangegeven dat alles dik in orde was. Deze persoon wist – volgens Willem – ook te melden dat hij geen controle mocht doen bij het DC in Groningen. Willem geeft aan vaak genoeg bij DC Groningen te zijn geweest en dat er gewoon geen voedsel was. Alleen coronatestmaterialen en doekjes. De foto’s die Willem laat zien van de producten die hij ophaalde in Groningen laten een kwaliteit zien die je niet echt zou willen uitdelen aan cliënten. “Het is eerder een gevaar voor de volksgezondheid”, zegt Willem.
Dat Willem afgelopen maanden niet meer bij de DC is geweest, heeft volgens Willem onder andere met de kwaliteit van de producten te maken en met het feit dat hij moet verhuizen met zijn voedselbank. De vriezers en koelkasten moeten leeg omdat deze ook meeverhuizen. Hij wil het bruikbaar voedsel niet weggooien.
Non-food en alcohol verkopen en eigen bijdrage vragen aan cliënten
Willem vertelt dat bij sommige voedselbanken in Groningen non-food producten werden verkocht, Bijvoorbeeld een gedoneerd broodrooster voor een tientje. Ook gedoneerde wijn werd soms verkocht om met het geld schulden te kunnen betalen. Alcohol mag absoluut niet aan cliënten worden uitgedeeld. Willen gaf flessen wijn die hij kreeg wel aan donateurs als dank. Later zijn de voedselbanken in de provincie Groningen die de non-food producten verkochten op de vingers getikt door de overkoepelende organisatie Voedselbanken Nederland.
De voedselbanken in Groningen moesten vroeger voor het ophalen van voedsel in het DC in Meppel 0,25 cent per cliënt betalen. Moest het voedsel vanuit Meppel worden gebracht, was de vrijwillige bijdrage 0,50 cent per cliënt. Dat waren volgens Willem de regels van de toenmalige voorzitter van het DC in Meppel, dat destijds het stokje had overgenomen van de DC in Rotterdam. Die vrijwillige bijdrage moesten Willem en de andere eigenaren van voedselbanken dan maar weer verhalen op hun cliënten.
Toen kwam er volgens Willem later nog een regeling dat er een vrijwillige bijdrage (sinds Groningen DC is geworden) werd gevraagd aan de cliënten van 1 euro. Voedselbanken Nederland heeft toen een eind gemaakt aan dergelijke praktijken.
Een paar quotes over Voedselbank Zuidoost Groningen
“Willem en zijn vrijwilligers waren altijd in touw om de mensen die het nodig hadden in van alles te voorzien maar ook hij kon geen ijzer met handen breken. Geen groente uitgifte? Nou zeker wel vanuit de voedselbank van Willem. De TDC zoals het eerst heette is nu Afeer, had een kas en verbouwden de groentes voor de voedselbank. En dat was goede groente. Ook bij de TDC ging het wel eens fout door de jaren heen want ze hadden overlast van herten die de groentes wel eens kwamen oppeuzelen. Daar is destijds een oplossing voor gekomen zodat de herten niet meer zo bij dat stuk konden komen. Overal werd weer een oplossing voor gezocht.”
“Willem deed nog veel meer dan voedsel verstrekken ‘alleen’. Hij hielp mensen. Hij hielp mensen hun leven weer op orde te krijgen.”
Reactie Voedselbanken Nederland
“Al minimaal anderhalf jaar is vanuit Voedselbanken Nederland geprobeerd om de VBZOG hulp aan te bieden op het gebied van administratie etc.”, legt vicevoorzitter Nederlandse Vereniging van Voedselbanken Tom Hillemans uit. “Met elkaar hebben we afgesproken dat voedselbanken die lid zijn van de vereniging aan bepaalde vereisten voldoen. Wat bij de VBZOG speelde, van o.a. een fatsoenlijke website hebben, een ANBI-status hebben en een jaarrekeningen presenteren, dat was niet meer het geval. Op een gegeven moment hield de communicatie op en wilde de voedselbank zich niet laten helpen. Daarom is helaas het besluit genomen om het lidmaatschap op te zeggen omdat iemand zich niet aan de spelregels houdt.” Volgens Hillemans speelde de huisvestingsproblematiek waar steeds ‘nee’ tegen werd gezegd door Willem een grote rol. Tevens kwamen bij de gemeenten al tijden veel klachten binnen over de voedselbank. Niet alleen over de samenstelling van de pakketten maar ook over de bejegening van mensen.
Omdat Voedselbanken Nederland niet wil dat de uitgifte van voedsel in gevaar komt, is er na contact met de beide gemeenten, die volgens Hillemans ook allerlei aarzelingen hadden, vervolgens een werkgroep gestart om de voedselvoorziening te continueren. In die werkgroep zit onder andere ook Ulfert Molenhuis.
Reactie DC Groningen
De heer Ulfert Molenhuis geeft aan dat de DC Groningen vaak genoeg geprobeerd heeft om Willem te helpen. Op een gegeven moment had Willem onbetaalde rekeningen. Volgens Molenhuis vroeg Willem om hem hiermee te helpen. Molenhuis heeft zich naar eigen zeggen toen hard gemaakt bij de landelijke Voedselbanken zodat Willem 10.000 euro kreeg.
Voor wat betreft de jaarrekeningen, bestuursverslagen en de samenstelling van het bestuur, dat was niet helemaal op orde, aangezien Willem tegelijkertijd voorzitter en penningmeester was in een bestuur bestaande uit drie personen. DC Groningen heeft aangeboden Willem te helpen met zijn boekhouding en een bestuurslid van VBZOG te trainen om de boekhouding te kunnen doen. Ook raakte de VBZOG de ANBI status kwijt, wat een van de vereisten was voor het lidmaatschap van de vereniging Voedselbanken Nederland.
Toen er een hulpvraag was vanuit de VBZOG voor een grotere locatie, is het de DC Groningen geweest die samen met Lianne Veenstra (SP) die destijds wethouder was van Stadskanaal, geïnventariseerd heeft wat de behoeften waren. De wethouder van Stadskanaal overlegde weer met haar collega in Westerwolde. Willem hoefde alleen maar door te geven aan de ambtenaren in de gemeente Westerwolde wat hij dacht nodig te hebben aan vierkante meters en welke faciliteiten. Er is verder nooit meer een reactie gekomen van Willem en het hele project bloedde dood.
Verder legt Ulfert alle aantijgingen van Willem naast zich neer. Voor verdere informatie over de nieuwe voedselbank verwijst hij naar het hoofdkantoor.
Reactie gemeente Stadskanaal
In een telefonische reactie geeft wethouder Jur Mellies (Lokaal Betrokken) van Stadskanaal aan dat er al langer klachten waren over onder andere de samenstelling van de voedselpakketten, de bejegening van de voorzitter naar de cliënten toe en ook van omliggende bewoners. Het pand van de VBZOG dat ter beschikking is gesteld door de gemeente Westerwolde was eigenlijk alleen bedoeld om voedsel op te slaan, niet als uitgifte punt.
“Die klachten waren overigens voor de gemeente niet direct een aanleiding om de relatie met VBZOG op te zeggen.” De wethouder prijst Willem voor het 17 jaar lang bezig te zijn met het helpen van mensen. “De gemeente heeft het vertrouwen pas opgezegd nadat Voedselbanken Nederland het lidmaatschap had opgezegd. De subsidierelatie was na het opzeggen van het lidmaatschap van VBZOG door Voedselbanken Nederland niet meer houdbaar.” Aldus de wethouder.
Reactie gemeente Westerwolde
De Adviseur Armoedebeleid van de Gemeente Westerwolde geeft te kennen dat de klachten over VBZOG niet rechtstreeks binnen kwamen bij de gemeente. Ze werden meer bij een bewonersvereniging of welzijnsinstelling gedaan en dan vaak tijdens informele gesprekken. De mensen die hebben geklaagd, willen of durven dit niet met naam en toenaam te doen. Deze cliënten zien de Voedselbank als onderdeel van de gemeente en durfden daarom niet richting de gemeente te gaan. De cliënten van de Voedselbank zijn een zeer kwetsbare doelgroep, die er niet mee te koop lopen cliënt van de Voedselbank te zijn. De klachten zijn dus via via uiteindelijk bij de gemeente terechtgekomen. Bijvoorbeeld de bewonerscommissie is uitgenodigd op gesprek om nadere informatie te verschaffen over door hun ontvangen klachten. Vanwege deze klachten is er ook contact gelegd met de gemeente Stadskanaal en met Voedselbanken Nederland. Ook daar zijn al langere tijd klachten ontvangen.
Er hebben gedurende het gehele proces diverse gesprekken plaatsgevonden met de VBZOG. Deze gesprekken hebben echter nergens toe geleid. “Tot de zomer waren we nog met elkaar in gesprek”, geeft de adviseur aan. “Tot de voorzitter van de VBZOG besloot verder te communiceren via de (social) media. Gelet op de lange duur van dit proces (sinds 2019) zijn wij van mening dat de VBZOG voldoende kansen gehad heeft om orde op zaken te stellen. We hebben zelfs nog via Voedselbanken Nederland een laatste poging gedaan. Hier liep al langere tijd een traject. Toen deze echter de banden verbrak, zat er voor ons niet anders op dan hetzelfde te doen.”
“Het garanderen van kwaliteit van de dienstverlening en voedselveiligheid vinden wij in deze zeer belangrijk. Daarom hechten wij er belang aan dat een voedselbank is aangesloten bij de overkoepelende organisatie, omdat wij er alleen in die situatie op kunnen vertrouwen dat een Voedselbank de tools krijgt om de kwaliteit en voedselveiligheid te waarborgen en hier ook actief op gecontroleerd wordt.” Aldus de Adviseur Armoedebeleid van de Gemeente Westerwolde.
De gemeente Westerwolde heeft geen subsidierelatie met de VBZOG. Er was sprake van een gebruikersovereenkomst met betrekking tot de loods aan de Spetsebrugweg te Vlagtwedde. De steun van de gemeente Westerwolde bestond in die zin dan ook enkel uit het faciliteren van een opslagruimte.
Nieuwe voedselbank
In samenwerking met Voedselbanken Nederland, is in korte tijd door beide gemeenten hard gewerkt om een tijdelijke voedselvoorziening op te zetten voor de inwoners. Dat is gelukt. Vanaf 1 oktober worden voedselpakketten verstrekt vanuit de Voedselbank in Veendam. Via uitgiftepunten in de gemeente Westerwolde worden voedselpakketten aangeboden aan de inwoners die altijd een voedselpakket hebben ontvangen. Parallel wordt er gewerkt aan een structurele oplossing, een nieuwe Voedselbank in de gemeente.
