De balans opmaken van je leven geeft inzicht in wie je bent, wat je gedaan hebt en wat nog mogelijk is. Maar wat als je om je heen kijkt en het iedereen lijkt verder te zijn dan jij? Terwijl jij nog date, een huurwoning hebt en zoekende bent qua werk, zijn je vriendinnen misschien wel getrouwd, gepromoveerd en/of zwanger van het zoveelste kind. De twijfel slaat toe: ben je eigenlijk wel succesvol bezig?
Irene (29 jaar) is staffing&development manager bij een groot consultancy bedrijf. Ze is tevreden met waar ze nu is. Irene: “Mijn ambitie is gericht op persoonlijke ontwikkeling, en op het moment is werk een belangrijke context. Ik ben gelukkig in mijn werk omdat ik veel leer, continu word uitgedaagd, resultaten boek en waardering krijg. Ik groei in mijn werk en in die zin voel ik mij succesvol. Dat draagt wezenlijk bij aan mijn geluk. Privé gaat het ook prima. Het feit dat ik geen vriend heb, baart me geen enkele zorgen. Ik heb veel vriendinnen die in hetzelfde schuitje zitten en ik ontmoet nog vaak leuke mannen. De ware met wie ik lang en gelukkig ga samenleven komt nog wel.”
Ook Carolien (33 jaar) is blij als ze de balans opmaakt. Ze werkt als cultuurscout in Rotterdam. Carolien: “Succesvol kun je zijn op alle vlakken. Sinds een paar jaar ben ik eindelijk met de liefde van mijn leven en dat voelt goed. Vroeger voelde ik me soms best een mislukkeling omdat ik er maar niet in slaagde een relatie in stand te houden. Mijn vriend heeft twee kinderen. In eerste instantie paste dat niet in mijn ideale plaatje, maar het heeft me juist heel veel gebracht. Zorgen dat het huishouden op rolletjes loopt, geeft veel voldoening. Ik voel me geslaagd op een manier die ik vroeger niet kende. Ook werk is een belangrijke factor in hoe ik me voel over mezelf. In mijn baan kom ik in aanraking met mensen die nooit met kunst en cultuur bezig zijn geweest, en ineens ontdekken hoe leuk het kan zijn of hoe interessant. De branche waarin ik werk kan geluk creëren. Ik voel me succesvol als het lukt om daar een vruchtbaar platform voor te bewerkstelligen.”
Vergelijken en beoordelen
Veel vrouwen vergelijken zichzelf regelmatig met anderen. Wat doet zij, en wat zegt dat over mij? We spiegelen onszelf aan de ander. Maar waarom doen we dat? Volgens Els Oosthoek heeft vergelijken te maken met je plek vinden in een groep. Els werkt als Human Resource Development manager en houdt zich bezig met het opleiden en ontwikkelen van werknemers op het werk. Els: “We kijken om ons heen om te zien hoe we het doen, en hoe anderen het doen. Wie zijn er net als ik? En hoe wil ik zijn? In die zoekende positie is het extra belangrijk om vanuit jezelf te redeneren. Als je ontevreden bent met je huidige situatie en letterlijk zou willen ruilen met een ander, vraag je dan af of je ook echt het totaalplaatje ziet. Het heeft geen zin om andermans wensen en idealen na te streven. Vaak is de realiteit minder ideaal dan het lijkt. Die topbaan ziet er misschien aan de buitenkant geweldig uit, maar ben je ook bereid om de uren te maken die erbij horen?”
Monique (34, freelancer in de media) was channelmanager bij een grote televisiezender. Monique: “Ik had die topbaan, en kreeg dat ook van alle kanten bevestigd. De buitenwereld reageerde zo enthousiast op mijn functie, dat het even duurde voor ik doorhad dat ik het anders voelde. Als jonge tiener leek het me spannend om zakenvrouw te worden, type Alexis Colby in zo’n megakantoor met een glazen bureau. Wie weet speelde dat beeld later onbewust mee toen ik koos voor de studie Bedrijfskunde. Ik ben altijd ambitieus geweest en de baan als channelmanager paste perfect in het plaatje. Terugkijkend was het een super ervaring, maar at the end of the day was het ook gewoon een baan met heel veel verantwoordelijkheden, jaarplannen en budgetten. Wat ik echt wilde was meer vrijheid en ruimte voor creativiteit. Ik had mijn carrière gepland op basis van rationele keuzes en zekerheden. Toen ik beter naar mijn gevoel leerde luisteren, bleek ik een andere weg op te willen.”
Vergelijken kan dus leiden tot het bouwen van luchtkastelen. In feite vergelijk je iemands’ buitenkant met je eigen binnenkant. Volgens Irene gaat het vanzelf: “Als je dingen bespreekt met vriendinnen, is er altijd wel iets dat zij anders of beter doen. Ik kan bijvoorbeeld jaloers zijn op vrouwen die gevoelens en gedachten goed los kunnen laten. Op het gebied van werk of materiële zaken vergelijk ik niet, al benijdde ik een paar jaar geleden vriendinnen die een opleiding tot arts volgden. Voor hen lag de loopbaanroute in grote lijnen uitgestippeld, terwijl ik nog zoekende was. Mijn onvrede had te maken met het feit dat ik toen nog niet goed wist wat ik wilde.” Ook Carolien vergelijkt zichzelf met anderen: “Toen ik nog niet op mijn plek zat qua werk, ontmoedigde het me weleens. Het leek of iedereen meer bereikt had dan ik. Nu ik op mijn plek zit, ben ik blij met alle stappen die ik in mijn carrière genomen heb. Ze hebben me geleid naar waar ik nu ben.”
Om je thuis te voelen in je leven, lijkt je ‘draai vinden’ essentieel. Als je díe dingen doet, die echt bij je horen, valt de vergelijking met anderen vaak als vanzelf weg. Fiona (34 jaar) is scenario schrijfster en ervaart het in haar werk. Fiona: “Als ik mijn werk ter beoordeling te lezen geef, gaat er een knop om. Ik probeer mezelf zoveel mogelijk los te koppelen van wat ik inlever. Dat is niet altijd makkelijk, want schrijven is erg persoonlijk, maar ik heb geleerd die onzekerheid in mezelf te overwinnen. De producent is op zoek naar een bepaalde stijl of toon. Iedere schrijver is daarin uniek. Daarom heeft vergelijken weinig zin. Het leidt af van mezelf en juist door mijn eigen kracht in te zetten, maak ik goede dingen.”
Toch kan vergelijken ook positief bijdragen. Els Oosthoek: “Het kan leiden tot nieuwe ideeën en zo je horizon verbreden. Als je bijvoorbeeld een nieuwe loopbaanstap wilt zetten, is het belangrijk dat je niet blijft steken in hetzelfde cirkeltje mensen. Kijk om je heen, en breid je netwerk uit met mensen met andere loopbanen en interesses. Wellicht kom je op nieuwe ideeën, of je merkt juist dat je helemaal op je plek zit. Nadeel van vergelijken is dat we vaak geneigd zijn de ander te idealiseren. Als vergelijken ontmoedigend werkt, is het zinvoller om te kijken naar wat je wel hebt. Count your blessings.”
Hoe belangrijk is status?
Sociale en maatschappelijke bevestiging speelt een belangrijke rol in hoe we ons voelen over ons leven. Els Oosthoek: “Vrouwen zijn over het algemeen minder gevoelig voor de status van een mooie auto of goed salaris dan mannen. Zij vinden het vooral belangrijk om bij een groep te horen en waardering te krijgen voor wat ze doen. Toch heeft de status van je baan meer invloed dan we ons realiseren. Wat je doet, is vaak het eerste dat wordt gevraagd. Je baan bepaalt voor een groot gedeelte je identiteit. Maar waar houd jij op, en begint je baan? Wat bepaalt wie je bent? Het is belangrijk daar de juiste focus in te vinden.”
Monique ondervond hoe bepalend een baan kan zijn voor je identiteit. “Mensen reageerden vaak heftig op mijn baan. Het gaf status. Ik ben me daar altijd bewust van geweest, maar identificeerde me er niet mee. Ik zie het als een nuttige asset, nog steeds. Het helpt om bij aanvang van een gesprek op waarde geschat te worden.” Irene heeft niets met status, maar vindt het wel belangrijk iets te bereiken in haar werk: “Carrière maken vind ik belangrijk omdat ik onafhankelijk wil zijn en mee wil doen in de maatschappij. Ik heb een opleiding genoten en wil laten zien wat ik in huis heb.” Ook Carolien wil zichzelf doen gelden. “Ik ben best statusgevoelig en vind het leuk dat ik één van de weinige cultuurscouts ben die Nederland kent. Stiekem vind ik het ook leuk dat ik in verhouding meer verdien dan mijn vriend doordat ik hoger opgeleid ben. Toch ligt mijn ambitie vooral op het gebied van de persoonlijke ontwikkeling. Zolang ik blijf groeien in mijn relatie en in mijn werk, zit ik op de goede weg.”
De goede weg vinden
Om je eigen pad te vinden en je daar ook goed bij te voelen, is het loslaten van ideale plaatjes een belangrijke stap. Els: “Soms houdt dat in dat je afscheid moet nemen van bepaalde waarden en normen van je ouders. Hun ideeën of loopbaanbeslissingen passen misschien wel helemaal niet bij jou.” Fiona: “Mijn vader had een heel succesvolle carrière. Wat hij in een jaar verdiende, zal ik in nog geen tien jaar verdienen. Als ik het omzet in geld, vraag ik me soms af of ik wel succesvol bezig ben. Ik voel me dan schuldig tegenover mijn kinderen, omdat ik ze materieel gezien net zo veel mee wil geven als mijn ouders mij gegeven hebben. Het mooie is dat mijn moeder me er dan aan herinnert dat geld niets met geluk te maken heeft.“ Ook Monique kan bepaalde drijfveren en ideeën terugvoeren naar haar opvoeding. “Mijn moeder was alleenstaand en benadrukte hoe belangrijk het is als vrouw financieel onafhankelijk te zijn. Bij mij heeft het geleid tot behoefte aan zekerheid en ik blijf het moeilijk vinden om dat los te laten. Ik bewonder mensen die volledig durven te leven vanuit hun passie zonder zich zorgen te maken over financiën.”
Je vrij en goed voelen in je leven, begint met het maken van de juiste keuzes. Els Oosthoek: “Laat je niet te veel afleiden door het verleden of de toekomst, maar richt je energie op het nu. Keuzes maken vanuit jezelf, gaat beter als je leeft in het moment. Tot je dertigste rol je vaak van de ene baan of relatie, in de andere. De dingen komen op je pad. Als je je niet meer thuis voelt in je leven, is het tijd voor bewuste actie. Heb je geen kinderen en voel je een gemis? Ga op zoek naar vrijwilligerswerk dat voldoening geeft. Krijg je die lastige breakup niet uit je hoofd? Onderzoek wat er mis ging en wat jouw aandeel was. Moeilijke periodes brengen vaak nieuwe inzichten en mogelijkheden tot groei. Als het probleem op werkgebeid ligt, ga dan op zoek naar je drijfveren en kwaliteiten. Maar het begint altijd met: wat wil ik? Weet je niet wat je wilt? Ga eens terug naar je kindertijd en bedenk wat je toen wilde worden. Wat waren je dromen? Vaak zit daar een belangrijke leidraad.”
Monique: “Als kind was ik altijd met dagboeken en verhaaltjes in de weer. Toen ik ging freelancen, had ik geen vastomlijnd idee van wat ik wilde doen. Mijn eerste idee was om een wellness gids te schrijven. Het kwam als vanzelf en al snel ontmoette ik de juiste mensen om het te realiseren. Alles viel op zijn plek en wellnessgids lag een jaar later in de winkel. Ik merk dat als ik doe wat echt bij me past, de energie stroomt en alles mee werkt..” Ook Fiona ging terug naar haar kindertijd om te ontdekken waar haar kracht lag. “Ik studeerde geschiedenis omdat ik het leuk vond, maar wist niet precies wat ik er mee wilde. Heel bewust ben ik op zoek gegaan naar wat ik leuk vond als meisje van negen. Ik kwam uit op verhaaltjes schrijven, films en boeken. Scenario schrijven rolde er logischerwijs uit.”
Luisteren naar je gevoel
De eerste stap is dus vinden wat bij je past, maar hoe dan verder? Voor Fiona heeft het te maken met luisteren naar je gevoel. “Zodra iets me heel veel moeite kost, weet ik dat ik te ver van mezelf verwijderd ben. Vroeger negeerde ik dat en beukte door. Ik dacht dat ik er vanzelf wel kwam als ik maar hard genoeg werkte. Nu geloof ik dat de sleutel tot succes ligt in doen wat je leuk vindt. Dat klinkt makkelijk, maar het begint met zelfreflectie. Echt eerlijk naar jezelf kijken kan confronterend zijn. Waarom doe ik dit? Wat wil ik echt? Als je dingen vanuit je oprechte wil doet, gaat alles mee in de flow. Soms zit ik er even in, maar ik ben er nog niet. Het is mijn missie om altijd goed naar mijn gevoel te leren luisteren.” Ook Monique richt zich op de spirituele kant van het leven. “Mijn focus ligt niet meer op carrière maken, maar op persoonlijke ontwikkeling en bewustzijn. De grootste uitdaging is om mezelf te leren kennen, te ontdekken waar ik gelukkig van word, en tegelijkertijd een positieve bijdrage te leveren aan de wereld. Wat is er belangrijker dan dat?”
Els ziet het steeds vaker. “Behoefte aan bezinning komt als mensen bovenin de Maslow piramide zijn beland. Als de basis en materiële behoeften zijn voorzien, komt de vraag: wat nu? Feit dat we massaal naar yoga gaan en de Happinez lezen, wil zeggen dat het goed met ons gaat. Er is ruimte voor spirituele groei en bewustwording.” Luisteren naar je gevoel, naar datgene wat je écht, deep down van binnen het allerliefste wilt, is waar je uiteindelijk gelukkig van wordt. In plaats van je te laten afleiden door wat mensen om je heen allemaal doen en bereiken, kun je beter bij jezelf blijven en in de actie. Carolien: “Van stilstaan word ik onrustig. Op het moment volg ik een cursus Politici in Wording. In eerste instantie doe ik het voor de lol, maar stiekem heb ik ook politieke ambities. Ik zie mezelf al als Minister van Kunst en Cultuur haha.”
Ook Irene heeft dromen voor later: “Voorlopig ben ik helemaal op mijn plaats, maar ooit, in de toekomst hoop ik nog juf te worden. Een paar jaar gelden heb ik Engelse les gegeven op een schooltje in India. Die ervaring heeft enorm veel indruk gemaakt. Wie weet eindig ik nog eens ergens in het buitenland voor de klas… Monique sluit niets uit: “Tienjarenplannen maak ik allang niet meer. Je weet toch niet hoe de dingen gaan lopen. Ik probeer zo goed mogelijk naar mijn gevoel te luisteren en zie wel wat daar uit voortkomt. Op het moment lijkt het me geweldig om een reisprogramma te maken, maar het kan ook zijn dat ik samen met mijn vriend ergens een Bed&Breakfast begin.”
Eigenlijk wisten we het allang. De clichés zijn er niet voor niets: het gras lijkt écht alleen groener en van ruilen komt huilen. Els: “De balans opmaken is belangrijk om erachter te komen of je (nog) op het juiste pad zit. Hoe die balans vervolgens sociaal of maatschappelijk uitslaat is secundair. De vraag is: word je van dit pad gelukkig? Met je dromen en je gevoel als leidraad, kom je vanzelf terecht waar je zijn moet.”
Succes: Highly Overrated?
Volgens Bas Haring, hoofddocent aan de Universiteit van Leiden en schrijver van het boek ‘Voor een echt succesvol leven’, is ‘succes’ als doel highly overrated. “Het willen behalen van succes is onderdeel van een maatschappelijke machinerie waar we met zijn allen massaal in geloven. We hebben succes op een enorm voetstuk gezet. Maar wat is succes? En wat levert het netto op? Het is niet hetzelfde als geluk, want hoe vaak hoor je dat iemand een gelukkige carrière heeft gehad? Mijn boek is een pleidooi voor het onsuccesvolle leven. Het leven van Marietje om de hoek, die geen kinderen heeft, in een huurhuisje woont en elke dag bruine bonen eet. Waarom? Omdat zij lekker in haar vel zit, en haar kleine, onbetekenende leven toch heel leuk is.”
Haring waarschuwt ons voor de zoektocht naar succes. “We worden doodgegooid met zelfhulpboeken over hoe je succesvol wordt. Waar liggen de boeken over lekker in je vel zitten? Ons streven naar succes weegt niet op tegen de gezondheidsrisico’s. We zijn niet voor niets massaal burnout en gestrest. Je hebt minder aan succes dan je denkt. Het is een wortel die voor je hangt, en als je hem hebt valt er niets anders te doen dan door te gaan naar de volgende wortel. Succes heeft ook te maken met winnen, en leidt daarom tot een continue ratrace. Met veel teleurgestelde spelers, want er kan er maar één de beste zijn.”
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
