Het is zeer de vraag of het nut heeft om coffeeshops te weren uit de buurt van scholen, steeds meer steden doen. Op dit moment werkt Amsterdam aan strengere afstandseisen, die veertien coffeeshops de kop zullen kosten. Door de wietwinkels op afstand te houden, gaan jongeren minder snel aan de softdrugs, zo is het idee.
Afstandscriterium
Van de ruim honderd gemeenten met coffeeshops hebben er inmiddels 87 zo’n ‘afstandscriterium’. Maar uit onderzoek blijkt dat het sluiten van coffeeshops in de buurt van scholen geen invloed heeft op de cannabisconsumptie van scholieren. Minderjarigen mochten toch al niet in de coffeeshops komen, en het toezicht daarop is streng. ‘Het is eerder een ideologische keuze met symbolische waarde dan een rationele keuze op basis van wetenschappelijke inzichten’, zo stelt directeur Bert Bieleman van het Groningse onderzoeksbureau Intraval.
Het is eerder een ideologische dan een rationele keuze
Gemeenten zijn niet verplicht een afstandscriterium in te stellen, maar ze doen dat wel. Rotterdam sloot zeven jaar geleden zestien coffeeshops binnen de 250 meter van scholen. De stad wil met het afstandscriterium de ‘boodschap afgeven dat het gebruik van softdrugs niet normaal is’, stelt woordvoerder Lennart de Jong. Utrecht hanteert al dertien jaar een vergelijkbare restrictie. Helpt dat om jongeren van de wiet te houden? Daar is ‘geen bewijs’ voor, laat woordvoerder Karen Salden weten. De gemeente hoopt wel een ‘extra drempel’ op te werpen.
Groen licht
Amsterdam kreeg deze maand groen licht van de rechter om in januari veertien coffeeshops te sluiten op een loopafstand van minder dan 250 meter van scholen voor voortgezet onderwijs. Eerder gingen al elf coffeeshops dicht binnen een straal van 150 meter.
Ik ken geen enkel onderzoek dat een effect laat zien
Bureau Intraval deed voor de gemeente onderzoek naar het effect van die eerder sluiting. Volgens wijkagenten en scholen rookten scholieren er geen blowtje minder om. Intraval onderzocht ook het effect van de sluiting in Rotterdam, via enquêtes onder scholieren. Ook daar was geen verschil te zien in de wietconsumptie. ‘Ik ken geen enkel ander onderzoek dat wel een effect laat zien’, stelt onderzoeker Bieleman. Ook de Tilburgse hoogleraar en coffeeshoponderzoeker Jan van Ours denkt dat het afstandscriterium ‘niet zoveel zin heeft’. ‘Ook meer dan 350 meter is het een gemakkelijk te overbruggen afstand’, stelt hij.
Het afstandscriterium heeft wel een ander resultaat: een flinke daling in het aantal coffeeshops in Nederland. Van de ruim achthonderd uit 1999 zijn er nu nog een kleine zeshonderd over.
Met tegenzin
Waarom zet Amsterdam door? Dat gebeurt met tegenzin: de gemeente voelt zich gebonden aan een uitruil met toenmalig minister Opstelten van veiligheid en justitie, legt woordvoerder Jasper Karman uit. Om te voorkomen dat de hoofdstad buitenlanders zou moeten weren uit coffeeshops (de ‘wietpas’), beloofde Amsterdam softdrugs bij scholen te weren. Karman wijst erop dat de afstandsregel weliswaar geen positieve effecten heeft, maar ‘ook geen negatieve’. Maar mocht de Hoge Raad eind dit jaar een streep halen door de wietpas, ‘dan zou het kunnen dat we deze veertien coffeeshops niet sluiten’.
Dit artikel verscheen eerder in Trouw.
