Let op, als je geen spoilers wilt moet je nu wegklikken. Dit stuk is geschreven na seizoen 8, aflevering 5.
In de afgelopen jaren zijn duizenden kinderen op de een of andere manier naar Game of Thrones-karakter Daenerys Targaryen vernoemd. De kleine Khaleesi’s en Dany’s danken hun naam aan de kracht van de drakenkoningin. Daenerys slaat zich telkens dapper door verschillende vreselijke omstandigheden heen. Bovendien hangt er een zweem van belofte rond de jonge vrouw: zij heeft aanspraak op de IJzeren Troon, ze bevrijdt mensen uit slavernij en zal de wereld eindelijk rechtvaardig gaan besturen, zodra ze de kans krijgt. Geen slecht idee voor een babynaam, zou je zeggen.
Na de voorlaatste aflevering van het laatste seizoen van Game of Thrones zijn de massa’s Dany-fans ontroostbaar, zo niet woedend op de scriptschrijvers. Ineens hebben zij hun geliefde personage zien ontsporen. In de door haar belegerde hoofdstad King’s Landing luiden de bellen als teken van overgave, maar de khaleesi toont geen genade. Ze laat haar draak over de straten van de stad vliegen en spuwt vuur over vluchtende burgers, soldaten die hun zwaard allang op de grond hebben gegooid en honderden andere ‘niet-militaire doelen’. Nu is alles in één aflevering verpest, roepen verbijsterde supporters. Maar zijn hun boosheid en verbazing terecht, of keken ze zelf al die tijd niet goed? Ik denk het laatste: deze laatste karakterontwikkeling is helemaal niet onlogisch, als je het voorafgaande goed hebt gevolgd. Kijk maar mee.
Vrouwelijke vertelclichés
Als het gaat over vrouwen in fictieve vertellingen, zeker in heldenverhalen, epen en fantasy, bestaan er vele clichés. De schrijvers van Game of Thrones nemen ons aan de hand van Daenerys mee langs veel van die blauwdrukken. Zo is Dany in haar allereerste scène een hulpeloos tienermeisje binnen het patriarchaat. Haar waarde wordt bepaald door de achternaam van haar vader en haar mooie, vroegrijpe lichaam. Ze wordt eerst aangerand en daarna uitgehuwelijkt door haar broer. Zowel de incestueuze betasting als de onvrijwillige ‘huwelijksnacht’ worden expliciet in beeld gebracht: het is het cliché van de jonkvrouw in nood.
Dany gaat haar echtgenoot door haar eigen inspanning en geduld toch waarderen. Ze leert de taal en gebruiken van het volk waar ze is terechtgekomen, maar bovenal leert ze wat erotische vaardigheden waarmee ze haar man voor zich wint. We herinneren ons khal Drogo tegenwoordig overwegend positief, maar uiteindelijk was hij gewoon een testosteronbom. Hij werd pas lief voor zijn vrouw zodra zij had geleerd om kreunend bovenop hem te kruipen, en zijn zoon in haar baarmoeder te dragen. Het is fase twee in de ontwikkeling van de zelfstandige vrouw: Daenerys die zich binnen het patriarchaat opwerkt van een passieve naar een actieve vrouw, en zo het respect van de mannen wint. Noem dit het Belle en het Beest-cliché.
Dany is je moeder niet
In fase drie sluit George R.R. Martin twee wegen af voor de khaleesi. Ze zal nooit een mensenkind baren en is haar echtgenoot kwijt. Mannen noch haar baarmoeder kunnen haar waarde voortaan definiëren. Ze wordt een feministische powervrouw; vanaf dit punt beginnen mensen hun kinderen naar haar te vernoemen. Dany leert met behulp van haar draken te strijden en leiding te geven. Ze zet die kwaliteit in om tot slaaf gemaakte mensen te bevrijden. Het levert aan het einde van het derde seizoen een ongemakkelijk beeld op: een grote menigte donkere mensen draagt de witte vrouw op handen en noemt haar moeder. Mhysa!
Voor veel fans was het khaleesi-verhaal toen voltooid. Het onderdrukte meisje van seizoen 1 is de sterke, liefhebbende en zorgende moeder van de hele wereld geworden. Halleluja! Nog diezelfde nacht werd er weer een groepje baby-Dany’s verwekt.
Maar het verhaal stopte daar helemaal niet. Ook dit cliché moest worden afgebroken. Iedereen met een beetje postkoloniaal bewustzijn kon toen al aanvoelen dat het niet helemaal klopte, deze white savior die met grof geweld een armlastig gekleurd volk kwam bevrijden. Sterker nog, het zegt heel veel over je wereldbeeld als je na die aflevering nog een kleine Khaleesi op de wereld hebt gezet, maar ik zal het er niet al te hard bij je inwrijven.
Het zat er al jaren aan te komen
Daenerys is niet de archetypische moeder waar de mensen intuïtief naar verlangden. Ja, moeder van draken, brenger van geweld. Dat was ze al toen ze haar vijanden in de fik zette om de Unsullied te stelen, toen ze talloze slavenhouders liet executeren, iedereen die haar te na leek te komen verbande of uit de weg ruimde. Dany is ook geen goede bestuurder. Ze liet in alle steden die ze ‘gered’ heeft net zoveel puin achter als de Amerikaanse legers in alle landen die ze ‘bevrijd’ hebben. Onder haar bestuur is niets tot bloei gekomen behalve een romance tussen haar nog steeds vrij slaafse ex-slaven Missandei en Grey Worm. De paardmannen zijn nog net zo agressief als ze waren, de slavenlegers niet minder gedienstig en onverbiddelijk. In de meeste gevallen hebben de fans van Daenerys enthousiast gejuicht om hun eigen projecties op de mhysa, niet om de concrete resultaten van haar acties.
Toen de khaleesi in King’s Landing finaal flipte, was dat geen grote trendbreuk. De hele serie lang werkten de schrijvers aan de afbreuk van alle vrouwelijke clichés in de fictie. Geen meisje in nood, geen brave echtgenote, geen zorgende moeder, maar een krachtige vrouw met ambitie. Ambitie die haar verblindt, die haar meedogenloos maakt, die haar grove fouten laat maken. Ambitie die haar onsympathiek, egocentrisch en narcistisch maakt. Dit zijn allemaal eigenschappen die er seizoenen lang in zitten, maar haar fans wilden ze niet zien. Waarom niet? Misschien omdat we wel kunnen leven met gewelddadigheid, de drang om te heersen no matter what, giftige discipline… maar het nog altijd niet kunnen accepteren als de drager van die karaktertrekken een mooie blondine is die zo veelbelovend lief kan glimlachen.
