Zingeving, is dat niet een hobby voor gelovigen en zwevers?
Welnee, we doen het allemaal de godganse dag. Dat begint al als de wekker afgaat. Door vervolgens op te staan bevestig je de betekenis van die rinkelende bellen of bliepende smartphone. En een kop espresso na het ontbijt heb je niet echt nodig om jezelf de dag in te lanceren. Velen doen het zonder. Maar het is wel een prettige markering van de start. Denk aan de borrel die je collega uitgeleide doet bij zijn overstap naar een nieuwe werkgever. De tompoucen bij de buren omdat hun zoon jarig is. Je bestuurswerk voor de Vereniging van Eigenaren, ja, waarom doe je dat eigenlijk? Wellicht omdat je ooit vond dat jij en de buren het appartementencomplex leefbaar moeten houden.
Samenlevingen zijn bouwwerken van betekenisgeving. We hebben voortdurend contact met de omgeving door onze handelingen en die staan altijd in een context. Hoe ruimer de context, hoe eerder we het woord ‘zingeving’ gebruiken. Zo bood traditionele religie voorheen een groter kader voor ons alledaagse leven. Nu worden we geacht onze activiteiten zelf in een breder perspectief te plaatsen. En dat valt niet altijd mee.
Waarom zou je activiteiten in een groter kader zetten?
Veel mensen hebben er behoefte aan. Van alle Nederlanders is 70 procent geïnteresseerd in zingeving. Dat betekent niet dat ze er dagelijks mee bezig zijn. Vaak is een zogeheten kantelpunt de aanleiding. Denk aan het wisselen van baan of een relatiebreuk. Je staat dan even stil om je af te vragen wat echt belangrijk is in je leven. Mensen die hier bewust mee bezig zijn, rijgen deze bezinningsmomenten door hun alledaagse leven. Ze lezen of luisteren naar inspirerende verhalen, mediteren of gaan wandelen met hun hond.
Knap je daarvan op?
Niet per se, het ligt eraan wat je nodig hebt of belangrijk vindt. Betekenis of zin kun je cultiveren door ergens structureel aandacht aan te schenken. Misschien doe je aan yoga, omdat het je helpt te ontspannen en je daardoor een prettiger mens wordt. Voor jezelf en je omgeving. Maar wekelijks stoom afblazen met vrienden in de kroeg kan ook dat effect hebben. Sommigen varen wel bij vrijwilligerswerk voor de schaakclub of gaan fanatiek sporten. Vooral op dat ‘fanatiek’ dien je alert te zijn. Door overmatig te mediteren omdat je niet lekker in je vel zit, kunnen mentale klachten toenemen. Meditatiecentra selecteren daarop bij retraites. En een verslaving aan de begeerde runner’s high levert geheid blessures op. De effecten van een nachtje doorhalen liggen voor de hand. Dus kies je rituelen zorgvuldig en voltrek ze met mate.
Moet je lid worden van een club?
Niets moet, maar mensen zijn groepsdieren en gezamenlijke activiteiten kunnen hun gevoel van welzijn verhogen. Zeker als ze synchroon worden uitgevoerd, volgens de Britse antropoloog en evolutionair psycholoog Robin Dunbar. Samen gelijktijdig een handeling verrichten, zoals zingen, verdubbelt de kracht van de ervaring. Het verhoogt ons endorfineniveau. En wie kent deze kracht niet van bijvoorbeeld popconcerten? De weldadige kracht van verbondenheid blijkt ook uit verschillende onderzoeken die laten zien dat leden van een religieuze gemeenschap beter presteren, gelukkiger zijn en langer leven. Maar ook individuele activiteiten als meditatie en yoga zijn volgens Dunbar effectieve en duurzame manieren om de endorfineafgifte te bevorderen.
En het zweefgehalte?
Valt mee, als je tenminste niet verzandt in wollig taalgebruik. Zingeving hangt samen met onze ervaringen en die zijn soms lastig onder woorden te brengen. Maar daarvoor hoef je niet op zoek te gaan naar ‘je authentieke zelf’. Door helder te krijgen wat belangrijk is voor de lange termijn, ben je een heel eind. Daarnaast gaat het om meer dan bezinning. Zin geven is koersen op stippen aan de horizon en je leven daarop inrichten. Ofwel jezelf passende gewoontes aanmeten. Dat begint ’s ochtends al met die wekker. Waar deed je het ook alweer allemaal voor?
Meer lezen over de manier waarop we betekenis geven? Meld je hier aan.
Dit artikel Wat zingeving betekent verscheen eerder op Jolanda Breur | Journalist en cultuurvorser.
