‘Het werkt écht’, vertelden kinderen onlangs op het jeugdjournaal, ‘de stress wordt minder!’ Op scholen waar yoga wordt gegeven, zijn kinderen rustiger in de lessen die volgen. Maar de benefits van yoga gaan verder dan alleen rustig worden.
‘Yoga verbetert ook flexibiliteit, kracht, coördinatie en samenwerking bij kinderen’, vertelt Helen Purperhart van kinderyoga.nl. Helen geeft al bijna twintig jaar yoga aan kinderen en leidt kinderyoga-docenten op door het hele land. ‘Maar wat yoga kinderen vooral brengt is meer lichaamsbewustzijn: naar binnen keren en voelen wat er omgaat in jezelf. Luisteren naar je lijf.’
Luisteren naar je lichaam. Het klinkt eenvoudig maar dat is het niet. Veel volwassenen worstelen ermee. Onze aandacht wordt continue naar buiten getrokken door de wereld om ons heen, door onze telefoon, door televisie, enzovoort. Door alle prikkels van buitenaf, vergeten we om af en toe naar binnen te keren met onze aandacht en te luisteren naar wat ons lichaam ons te vertellen heeft. Hierdoor missen of negeren we belangrijke signalen van ons lijf. We banjeren door, met aandoeningen zoals depressie en burnout tot gevolg…
‘Lichaamsbewustzijn kun je ook lichaamsbesef noemen,’ legt Helen uit. ‘Het is het besef dat je lichaam één geheel vormt met je geest. Het één beïnvloedt het ander en je mentale en fysieke gezondheid beginnen met bewustzijn. Daarom is het belangrijk om je bewust te worden van de gevoelens die je over je lichaam hebt en te leren om je lichaam van binnenuit te kunnen voelen. In kinderyoga stimuleren we dit door gerichte ademhaling, door aanraking en door met aandacht te voelen wat er gebeurt in je lijf.’
De kinderyogalessen van Helen Purperhart zijn grotendeels gebaseerd op dezelfde principes als yoga voor volwassenen. Vaste onderdelen zijn meditatie, concentratie, geweldloosheid en lichaamshoudingen. Helen: ‘Maar wel aangepast op het niveau van kinderen. Bij kleuters ligt het tempo hoger. Voor kleine kinderen is stil zitten in kleermakerszit of tien seconde de ogen sluiten al een flinke uitdaging. Hoe ouder de kinderen zijn, hoe verder je kunt gaan. Met tieners kun je aan het eind van de les in gesprek over wat de oefeningen met ze doen.’
Voor alle kinderen geldt: structuur is de basis. Helen: ‘Concentratie is voor kinderen vaak moeilijk. Daarom is structuur in de les essentieel. Kinderen zijn uitbundiger dan volwassenen en dat mag er zijn. Maar om een goede yogales te geven aan kinderen, moet je dat enthousiasme in banen leiden. Kinderen hebben regels nodig, zoals op je eigen mat blijven zitten, luisteren als ik of een ander praat, aardig zijn voor elkaar en bij duo- of groepsoefeningen aangeven wat je wel en niet prettig vindt.’
Ondanks de regels, is yoga voor kinderen heel speels. Het prikkelt de fantasie. Helen: ‘Als kinderyogadocent neem je de kinderen mee op avontuur. Je laat ze stilstaan als een boom, de rug krommen als een kat en brullen als een leeuw(in). Het heeft aspecten van theater maar het verschil is dat je in een yogales de kinderen telkens aanspreekt op lichaamsbewustzijn. Hoe voelt het als je je lichaam op die manier beweegt? Welke sensaties voel je in je lijf?’
Door kinderen op die manier te laten luisteren naar hun lichaam, wordt het lichaamsbewustzijn vergroot en zullen ze in hun latere leven signalen zoals spanning en stress eerder herkennen en benoemen. Helen: ‘Door kinderyoga leren ze de verbinding te maken met zichzelf. Wat gebeurt er in mijn lijf? Hoe voel ik me als ik dit of dat doe? Bij kleine kinderen – en eigenlijk bij iedereen – werkt het goed om te spelen met technieken uit de yoga: eerst inspanning, dan ontspanning. Bijvoorbeeld eerst hard stampen op de grond en dan helemaal stil staan en voelen wat er in je voeten gebeurt.’
Ook Kabir Samlal, die op zijn vijftiende jeugdwereldkampioen yoga werd en het boekje Kabir’s Yoga for Kids uitbracht, beaamt hoe yoga zijn lichaamsbewustzijn vergrootte. Kabir: ‘Ik werd niet alleen sterker en leniger door yoga, ik ging er ook mentaal op vooruit. Ik werd rustiger en leerde beter naar mijn lichaam luisteren. Ik leerde mijn grenzen kennen en kwam meer in balans. Ik merkte plotseling: hey ik word niet meer zo snel boos en ik kan me beter concentreren!’
Toch waren het niet de mentale voordelen waardoor Kabir zich aangetrokken voelde tot yoga. Kabir: ‘Ik deed het omdat ik het leuk vond! Mijn eerste lessen waren op de internationale basisschool in Mumbai waar ik woonde door het werk van mijn ouders. De yogaleraar vertelde dat veel yogaposes genoemd zijn naar dingen uit de natuur. Je rekt je uit als een hond, brult als een leeuw, staat stevig op de grond zoals een boom en maakt jezelf sterk als een olifant.’
‘Het leuke was dat ik erachter kwam dat ik sommige houdingen zelf al deed, tijdens het spelen. Het voelde heel natuurlijk om te doen. Toen we later terugverhuisden naar Nederland, ging ik met mijn moeder mee naar Bikram yoga. In het begin kon ik amper mijn tenen aanraken. Maar er zijn duizenden houdingen! Het maakt niet uit hoe lenig je bent, er zit voor iedereen en voor elke fase wel een geschikte houding bij. Na een tijdje deed ik volledige achterwaartse buigingen. Een kwestie van oefenen. Ik vond het zo leuk, dat ik het bleef doen.’
Ook Helen benadrukt het speelse aspect van yoga in haar kinderlessen. Helen: ‘Kinderen vinden onderdelen zoals yoga-tikkertje heel leuk of de yoga-versie van Annemaria Koekoek, waarbij ze abrupt stil moeten staan in een yogahouding. En partneryoga waarbij je leert samenwerken en op elkaar moet vertrouwen. Dat ze tijdens het spel ook belangrijke vaardigheden leren zoals grenzen aangeven en op een vriendelijke, respectvolle manier met elkaar omgaan, gaat bijna ongemerkt.’
Al spelend wijs worden, dat is yoga voor kinderen. Maar wil je ze enthousiasmeren voor een yogales, vertel kinderen dan vooral hoe leuk het is! Of beter: laat ze het zelf ervaren. Kabir: ‘Als je eenmaal ontdekt hoe leuk yoga is, wil je het steeds vaker doen. Bij mij ging er op den duur geen dag meer voorbij zonder yoga. Rekken en strekken deed ik gewoon tijdens het huiswerk of in de woonkamer. Je hebt geen mat nodig om yoga te doen!’
Het Wiel / Urdhva Dhanurasana
Door Kabir Samlal
Het Wiel is een houding die heel veel kinderen zelf spelenderwijs doen. Waarschijnlijk kon jij hem vroeger ook en ken je hem als ‘de brug’ …
Zo doe je het:
Ga plat op de grond liggen met je rug op de grond en je armen recht boven je hoofd. Buig dan je knieën en breng je voeten naar je billen. Buig je armen en plaats je handpalmen plat op de vloer naast je schouders. Je vingers wijzen naar je voeten. Adem rustig door je neus. Hou je mond dicht! Til dan je hoofd, rug en billen van de vloer. Door deze oefening word je rug soepel en je armen en schouders sterker. Ook maak je je borst helemaal ‘open’. Het wiel laat zien dat er geen begin is en geen einde. Je laat je meevoeren. Hoe vaker je het doet, hoe makkelijker het wordt en misschien komen je handen na een tijdje dichter bij je voeten. Sterker word je in ieder geval!
De verkeerd begrepen Pauw
Een verhaaltje over Mayurasana oftewel de (verkeer begrepen) Pauw.
Door Kabir Samlal
De Pauw is een prachtige pose met meer heil voor je lichaam en geest dan je op het eerste gezicht zou denken. In Nederland zie je de pauw vaak op kinderboerderijen rondscharrelen. In India leeft de (blauwe) pauw in het wild. De pauw wordt er gezien als symbool van liefde en schoonheid. De pauw laat zijn verenpracht namelijk niet zien uit ijdelheid, maar om een vrouwtje aan te trekken en zich voort te planten zoals de Natuur dat bedoeld heeft. Hij doet het niet om zijn ego te strelen of om te pronken. De pauw kan niet anders. Hier heeft hij als jonge pauw voor geoefend zodat hij het nu in zijn volwassenheid kan.
De moraal van dit verhaal: laat je niet afschrikken door iemand die verder in yogahoudingen kan komen dan jij. Bedenk dat die persoon waarschijnlijk al lang yoga beoefent. Denk dus niet meteen: wat een uitslover. Maar laat je inspireren. Denk aan de onbegrepen pauw en concentreer je op je zelf. Want daar gaat het uiteindelijk om, dat jij bezig bent met yoga!
De pauw vereist kracht en concentratie en strikte aanwijzingen van een ervaren yogaleraar. Heel belangrijk is de druk van je ellenbogen op je navel. Hierdoor worden je interne organen gestimuleerd en dat is goed voor o.a. je spijsvertering. Je maakt je nek lang en spant je rugspieren aan. Let op de stand van je handen in deze pose. Dat is bedoeld om je polsen sterker te maken. Probeer eens je handen zo te houden terwijl je op de grond zit in een voor jouw gemakkelijke houding. Je kan het ook eerst met 1 hand proberen. Het voelt wat onnatuurlijk aan, misschien licht pijnlijk maar houd het even vol voor 10 tellen terwijl je rustig ademhaalt door je neus met je mond dicht. En probeer het dan nog eens.
Met dit boek kun je thuis aan de slag!
Kinderyoga – ontdek je superkracht
Helen Purperhart
ISBN 9789020214857
€ 21,50
Steeds meer kinderen ervaren druk en stress door school en hun sociale omgeving. Hierdoor kunnen ze slecht slapen, zijn druk, onzeker of angstig. Bij volwassenen helpt yoga om rust in hoofd en lijf te brengen, dit werkt minstens zo goed bij kinderen! Kinderyoga wordt niet voor niets steeds populairder.
Kinderyoga, ontdek je superkracht is geschikt voor wat oudere kinderen om zelf te doen maar ook uitstekend geschikt voor ouders om samen met hun kinderen te doen en natuurlijk voor (yoga) docenten. Aan de hand van aansprekende teksten en duidelijke tekeningen kun je de oefeningen uitvoeren.
‘We kunnen Helen gerust de moeder van de kinderyoga noemen. Ik ken haar als warm, creatief, flexibel en vol humor.’ – Heleen Peverelli , hoofdredacteur Yoga Magazine
Foto van Bruno Nascimento via Unsplash
