Bijgevoegd was een gigantische afbeelding van een Aziatische tijgermug. Het beest zag er voor mij uit alsof hij linea recta uit een horrorboek van Steven King is komen vliegen en vanaf dat moment was iedere mug voor mij aardsvijand nummer 1. De nuance dat de vliegende monsters die in ons land voorkomen vrij onschuldig en hooguit bloedirritant zijn, had ik als kind niet begrepen. Iedere mug was in potentie dodelijk.
Ik deel mijn jeugdtrauma niet zonder reden. Voor iedereen die het net als ik al Spaans benauwd krijgt van de gedachte van de aanwezigheid van een mug is er nu goed nieuws uit China. Chinese onderzoekers hebben het namelijk voor elkaar gekregen om op twee eilanden de ziekmakende Aziatische tijgermug uit te roeien, schrijft een Chinees onderzoeksteam in vakblad Nature.
Ziekmakend
De Aziatische tijgermug is niet alleen bloedirritant, maar deze mug is de drager van verschillende verschrikkelijke ziekten. Zika, knokkelkoorts, Westnijlziekte, Riftdalkoorts, Venezolaanse equïene encefalitis… Als een ziekte een enge en exotische naam draagt, is de kans aanwezig dat de tijgermug hem verspreidt. De tijgermug kan namelijk meer dan twintig soorten virussen op de mens overbrengen. Er wordt geschat dat steekmuggen – dus niet alleen de tijgermug – op jaarbasis verantwoordelijk zijn voor zo’n 700 miljoen besmettingen en een miljoen doden wereldwijd, volgens de wereldgezondheidsorganisatie WHO.
Dit aantal kan drastisch worden teruggebracht met de nieuwe truc van de Chinezen. En de methode is net zo goedkoop als iets bestellen op AliExpress. Het team onder leiding van Zhiyong Xi besmette miljoenen mannetjesmuggen in een kas met de Wolbachia bacterie. De mannetjesmuggen steken niet en brengen dus ook geen ziekten over op mensen. Daarom konden de onderzoekers ruim vijf miljoen besmette mannetjesmuggen uitzetten zonder extra hinder voor de bevolking.
Onvruchtbaar
Het fascinerende is dat als een met Wolbachia besmette mannetjesmug met een vrouwtjesmug paart, de eitjes niet uit blijken te komen. Laat vervolgens de natuur zijn gang gaan, en binnen twee jaar waren de eilandjes zo goed als verlost van de tijgermug. De onderzoekers troffen slechts een handvol tijgermuggen aan, welke vrijwel zeker van buiten het eiland afkomstig waren.
Wetenschappers proberen al langer de mug uit te roeien, maar tot voor kort zonder resultaat. Xi pakte het als volgt aan: eerst verzamelde hij heel veel tijgermuggen. De mannetjes scheidde hij van de vrouwtjes door middel van een zeef. De vrouwtjes zijn namelijk groter dan de mannetjes, en dan werkt een zeef bij muggen net zoals in de keuken.
Vervolgens besmette hij de muggen en gaf ze ook nog eens een goede dosis röntgenstraling mee. Mochten er toch wat vrouwtjes zijn meegelift zijn ze op deze manier gesteriliseerd. De bacterie maakt de vrouwtjes namelijk niet onvruchtbaar. Ook werden de mannetjes suiker gevoerd. Zo worden ze groter en sterker, en op deze manier aantrekkelijker voor de vrouwtjes. Op die manier wordt de kans groter dat de vrouwtjes voor een besmette mug vallen en de eitjes dus onvruchtbaar worden. Vervolgens werden de muggen uitgezet op twee riviereilandjes en de rest is geschiedenis.
Europa
Ook bij ons worden er steeds vaker tijgermuggen gesignaleerd. De NVWA houdt deze trend nauwlettend in de gaten, en bij een melding over een tijgermug worden de beestjes op locatie bestreden en uitgeroeid. Bij klimaatverandering stijgt niet alleen de temperatuur, maar ook de leefbaarheid voor exoten zoals de tijgermug.
In januari, april en mei van dit jaar is de tijgermug in Nederland gesignaleerd, alle drie de meldingen komen uit Amstelveen. Over 2018 is de tijgermug 64 keer aangetroffen in Nederland, zo staat te lezen op de website van de NVWA.
In Zuid-Europa is de tijgermug al permanent gevestigd en de mug trekt steeds verder op (zie kaart van het European Centre for Disease Prevention and Control uit januari van dit jaar). De kans is dan ook vrij groot dat over een aantal jaar bestrijding naar aanleiding van signaleringen bij ons niet langer effectief is. Om dit voor te zijn moet er eerder actie ondernomen worden, bij voorkeur in Europees verband. Wanneer de mug wordt uitgeroeid in Zuid-Frankrijk, maar de Italiaanse autoriteiten de boel de boel laten, wordt de verspreiding hooguit vertraagd. De mug zal dan binnen enkele jaren weer permanent gevestigd zijn in Frankrijk en verder onze kant oprukken. Na twee jaar hadden immers een paar muggen ook de weg naar de Chinese eilandjes weer gevonden.
Voor de bestrijding is dus samenwerking nodig. Ook moeten de bevrijde gebieden onderhouden worden om te voorkomen dat muggen uit andere gebieden weer zullen migreren. We zullen er dus zeker niet in een keer vanaf zijn, maar de Chinese methode is beter dan andere methoden. Insecticiden doden weliswaar de muggen, maar ook andere, nuttige insecten. Bovendien kunnen insecticiden ook voor de mens onprettige bijwerkingen hebben. Deze bacterie heeft dat niet.
De verlossing nabij?
De politiek is dus nu aan zet om deze methode te omarmen. En dat zeg ik niet alleen om een onverwerkt jeugdtrauma op te lossen. Je kunt op deze manier heel gericht de gevaarlijke muggen bestrijden, terwijl je de ongevaarlijke muggen en andere insecten ongemoeid laat. Er zullen genoeg ethische bezwaren oprijzen wanneer je ook voor de mens ongevaarlijke muggen wilt uitroeien, dus ik zie ons voorlopig nog niet verlost van dat irritante (en voor mij alarmerende) gezoem. Maar wellicht is het gezoem in de nabije toekomst alleen nog maar irritant, en voor honderden miljoenen mensen geen potentieel doodsvonnis meer.
