“Het mestprobleem bestaat niet”, beweert Frank van Genugten stellig. “In Nederland hebben we wat veel, maar dat is een kwestie van verwerken. Dan hoef je het alleen maar naar het buitenland te brengen. Maar mijn procedé levert in elk geval een totaaloplossing van ammoniak als broeikasgas.”
Ammoniak is een stikstofverbinding. Jaarlijks stroomt er 434 miljoen kilo stikstof de landbouw binnen via krachtvoer en nog eens 238 miljoen kilo via kunstmest, zo beschreef emeritus hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg de kern van het stikstofprobleem in zijn boek ‘Gesloten vanwege Stikstof’. “Bij de productie komt veel meer CO2 vrij dan je kunt opslaan”, stelt Van der Ploeg. “Met dit soort initiatieven ben je dus eigenlijk het paard achter de wagen aan het spannen.”
Hoe dan ook: Frank van Genugten heeft een vernuftig procedé ontwikkeld dat hem geen windeieren legt. De ondernemer heeft er zijn eigen melkveehouderij om Sint Oedenrode voor aan de kant gezet. “Ik kan er zo weer mee beginnen”, zegt hij, wijzend naar de lege stallen aan de overkant van de weg. “Maar voorlopig heb ik het hier druk genoeg mee.”
Biologisch proces
Bij 18 melkveehouders in de omgeving haalt hij dagverse mest op. Dagvers is het geheim van monovergisting, verklaart hij. “Het gas vervliegt langzaam”, legt hij uit. “Op zondag halen we geen mest op. Dat geeft niet, een paar dagen kun je mest wel bewaren. Daarna neemt de hoeveelheid gas steeds sneller af, na twee weken is het meeste wel ontsnapt.”
De ondernemer heeft de cijfers paraat: Eén ton dagverse koemest levert tot wel 35 kuub gas. Eén koe levert 25 ton per jaar, met twee koeien kun je één huishouden voorzien. Groenewoudgas produceert dagelijks 3250 kuub groen gas. Dat gaat, na het uitfilteren van de CO2, rechtstreeks het aardgasnetwerk van Sint-Oedenrode op. Jaarlijks 1,2 miljoen kuub, goed voor bijna 950 huishoudens.
In een covergister wordt 20 tot 50 procent energierijke stromen bijgemengd. Een monovergister draait op mest alleen. Het is een biologisch proces, legt Van Genugten uit. Nieuw is het dus niet.
Lucratief is het wel. Dat wil zeggen: hij doet mee met een SDE-regeling die de dalen in de gasprijzen opvangt. Dankzij die subsidie krijgt hij over twaalf jaar minimaal een euro per kuub. Met een marktprijs van 3 euro, zoals in 2022, hoeft de overheid dus niet mee te betalen. Maar als het aardgas maar 50 cent oplevert, of zelfs 12 cent zoals hij ook al meemaakte, dan heeft de ondernemer die euro wel nodig om er iets aan te kunnen verdienen. De voornaamste kosten zitten in het bouwen dan de installatie. “Bouwen is bijna onbetaalbaar. Het staat niet meer in verhouding”, zegt hij.
Bierbrouwers
Met zijn monovergisterproduceert hij niet alleen gas met een methaangehalte van 89% voor het plaatselijke aardgasnetwerk opgaat. Ook de aanwezige CO2 filtert hij eruit. Die levert hij aan de tuinbouw, aan bierbrouwers en frisdrankfabrikanten. Het enige dat dan nog overblijft is digestaat. En ook daarvoor heeft hij diverse afzetkanalen.
Het gaat rechtstreeks naar het buitenland, momenteel doet hij veel zaken met Frankrijk. Maar ook potgrondfabrikanten zijn geïnteresseerd in deze meststof, Zij gebruiken het als vervanger van veen. “Veenafgravingen moeten juist stoppen vanwege de enorme CO2-uitstoot”, weet Van Genugten. En zijn bedrijf GroenewoudGroei verkoopt ook geperste koemestkorrels in plastic emmers van tien kilo voor de particuliere markt.
Andere inkomsten haalt hij juist uit de hoge bouwkosten die hij eerder zo verfoeide. Die kosten zijn zo hoog door de materialen, dus maakt de ondernemer koemestplaten die hout vervangen en isolatieplaten. Hiervoor heeft hij GroenewoudBuild opgericht. In de hal ligt een stapel platen met een dikte van anderhalve millimeter. “Maar je kunt het maken in alle formaten.” Daarna kun je het gebruiken zoals hout. Ter vervanging van hardboard of multiplex. Momenteel heeft hij een partij verzaagd tot latjes waarmee hij akoestische panelen in elkaar heeft gezet.
Stikstof
Geur speelt geen rol, benadrukt de ondernemer. “Al het gas is eruit. Wat overblijft is een geurloos product.” En zo is het geen enkel probleem om de reststromen te verwerken tot isolatieplaten die gretig aftrek vinden bij de bouw van prefabhuizen. Van Genugten: “Volgens het nieuwste bouwbesluit wordt er te veel CO2 uitgestoten, zodat bouwbedrijven andere keuzes moeten maken”. Gewone bouwmaterialen als beton zijn veel te vervuilend, wil hij maar zeggen.
Als er een nieuwe wijk gebouwd moet worden, zijn er dus twee mogelijkheden: CO2-rechten afkopen, die in Utrecht al oplopen tot 875 euro per ton, of CO2 vastleggen met de keuze van bouwmaterialen in plaats van CO2 uitstoten.
En daarvoor kun je bij Van Genugten terecht. Hij is al vijftien jaar actief aan het investeren in mestverwerking, de bouwmaterialen maakt hij nu sinds een halfjaar. Ze zijn volledig organisch. Ze leggen CO2 vast. Uit een maandelijkse GHG-berekening blijkt, zo weet de ondernemer, dat de hoeveelheid CO2 die in de producten wordt vastgelegd negatief is ten opzichte van de originele materialen.
Ook de isolatiewaarde van de platen van GroenewoudBuild zijn vergelijkbaar met die van Rockwool. Alleen hoort Rockwool juist bij de grootste uitstoters van stikstof van Nederland. “En over honderd jaar kun je ze weer over het land uitrijden. Het is 100 procent circulair”.
Persen
Ook bouwen en isoleren met koemest is feitelijk niet nieuw. “Al duizenden jaren wordt er mee gebouwd. Muren worden ingesmeerd met koemest, juist vanwege die isolerende waarde.” Over het procedé laat hij zich niet uit. “Persen”, is alles wat hij kwijt wil. “Persen met het geheim van de smid.” Eén detail wil hij wel verklappen: varkens- of pluimveemest is net zo goed te vergisten als rundermest, maar omdat een herkauwer zich voedt met gras is de mest vezelig. Die structuur heb je wel nodig.
Nog even Jan Douwe van der Ploeg. De emeritus hoogleraar noemt het initiatief van GroenewoudGas interessant en sympathiek, maar hij blijft erbij dat het absoluut geen oplossing is voor het mestprobleem. “Het mestprobleem vertakt zich naar die delen van de wereld waar mineralen als stikstof vandaan komen. De sojavelden in Zuid-Amerika bijvoorbeeld.”
© Marc van der Sterren
Een versie van dit artikel stond in TW.
