In tijden van onrust, rampspoed of tegenslag vervalt men in oude gebruiken en viert het bijgeloof hoogtij. Om zich hiertegen te bewapenen richten de lokale bewoners zich tot de medicijnmannen (lambalambas of waganga) of tovenaars in hun dorp. De invloed van de traditionele medicijnmannen/ -vrouwen is daar nog groot. De meesten leggen zich toe op het maken van smeersels en kruidenmengsels. Ze staan de dorpelingen bij in het verdrijven van ziektes of kwade geesten en in het verkrijgen van een goede oogst, welvaart, vruchtbaarheid of in het oplossen van vetes. Andere medicijnmannen of tovenaars gaan verder. Om de zoveel tijd wordt er ook gegrepen naar duistere rituelen die mensenoffers vragen.
Kinderen
Elk jaar sterven honderden Tanzaniaanse kinderen door zwarte magie. Tijdens ceremonies worden deze kinderen omgebracht om bepaalde organen te bemachtigen die verwerkt worden tot drankjes of smeersels, of om aan de goden te offeren. Hun organen moeten andere levens redden of de duivel te verbannen. Degene die de kinderen ontvoeren zijn niet altijd buitenstaanders, soms zijn ook familieleden betrokken in de moord op een neefje of nichtje. Recentelijk was een oom gearresteerd die zijn neefje had ontvoerd en vermoord. Hij wilde diens organen (tong en geslachtsdelen) vermalen en tot medicijn laten maken om zichzelf beter te maken.
Over het algemeen vinden dit soort praktijken plaats in het zuiden van Tanzania en rondom het Victoria meer. Niet alleen kinderen zijn het slachtoffer van zwarte magie, ook vrouwen (heksen) en albino’s zijn vaak het mikpunt of slachtoffer van dit soort praktijken.
Heksen
In 2017 werden volgens een lokaal krantenbericht 479 mensen vermoord vanwege hekserij. Ze werden gewurgd, doodgestoken of levend verbrand nadat ze door buurtbewoners tot heksen (wachawi) werden bestempeld. Deze “heksen” worden meestal vervolgd wanneer oogsten mislukken, wanneer plotseling meer mensen uit het dorp komen te overlijden of wanneer meer vrouwen in hetzelfde gebied onvruchtbaar blijken te zijn. Vooral in Zuid-Tanzania, Dar en Njombe regio’s vindt de jacht op heksen nog veelvuldig plaats. In de regio’s rondom Lake Victoria worden vrouwen met rode ogen door boeren en vissers beschouwd als heksen. Ook zij begaan hetzelfde lot.
Nabij een moderne stad
In 2019 vonden deze praktijken ook in het modernere Arusha plaats. Een middelgrote stad van ongeveer een half miljoen inwoners. Binnen een half jaar tijd werden negen lokale vrouwen in de buitenwijken van Arusha in Olasiti, Kisongo en Nagaramtoni vermoord. Aanvankelijk vielen de moorden niet op, aangezien de stad geteisterd werd door een mix van roofovervallen en verkrachtingszaken. Pas toen het laatste forensische rapport bekend werd, zag men een patroon. Het betroffen allemaal black magic moorden. Het laatste slachtoffer was een vrouw die als kokkin in een restaurant net buiten de stad werkte. Na haar werk werd ze op weg naar huis overvallen en ontvoerd. Toen haar kinderen alarm sloegen omdat mama niet thuiskwam, werd een zoektocht opgezet. Ze werd pas twee dagen later door een buurvrouw in een maisveld gevonden. Op een steenworp afstand van haar eigen huisje.
Uit het politieonderzoek bleek dat de vermoorde kokkin het slachtoffer was van zwarte magie. Ze was gruwelijk verkracht, gemangeld en gewurgd. Bij haar en zo bleek later ook bij de andere slachtoffers was de baarmoeder verwijderd. Kennelijk is het zo dat de baarmoeder wordt gebruikt bij rituelen van medicijnmannen om welspoed en welvaart te verkrijgen. Uit het onderzoek bleek ook dat de vrouwen niet waren vermoord op de plaats waar ze waren gevonden, maar elders. Daar werden ze eerst gemarteld, verkracht en “letterlijk in stukken gebroken en gesneden.” De reden waarom ze gemarteld werden was om aan de verwijderde organen meer kracht te geven. Hoe meer het slachtoffer het uitschreeuwde van de pijn des te krachtiger zou het “geneesmiddel” worden. Vervolgens werden de lichamen in de buurt van hun huis gedumpt. De daders wisten kennelijk precies waar hun slachtoffers woonden. De politie probeerde de daders op te sporen. Of die daadwerkelijk werden gevonden bleef onduidelijk. Een voorbeeld werd gesteld en een aantal gewapende inbrekers die op weg waren naar een klus werd doodgeschoten. Of zij de daders waren is nooit duidelijk geworden, noch aan wie de organen verkocht waren.
Studentes
Meer vrouwen werden slachtoffer van dergelijke rituelen buiten Arusha. Studentes van een lokale universiteit tussen Arusha en Moshi werden ontvoerd en op Mount Kilimanjaro gedood. Hun lichamen werden in de kloven gevonden. De slachtoffers waren jong, maagd, van ongeveer dezelfde leeftijd en gewicht. De lichamen waren dusdanig gemangeld en door dieren aangevreten dat het onbekend is of het om rituele moorden ging of om brute verkrachtingszaken. De daders werden nooit gepakt.
Albino’s
Het geweld richt zich niet alleen tegen vrouwen en kinderen, maar ook de kwetsbare mensen in de samenleving. Om de zoveel tijd worden albino’s aangevallen. Albino’s zouden besmettelijk zijn en ongeluk brengen. Ook deze slachtoffers worden tijdens black magic rituelen gruwelijk verminkt of vermoord. Bij een groot aantal wordt het haar, huid of de onderarm verwijderd. Soms beide in meerdere aanvallen. Hun bloed, geslachtsdelen en ledematen worden gebruikt om verhandeld te worden op de zwarte markt en aangeboden aan de clientèle van de witchdocters om geluk te brengen in de liefde, politiek, het leven en zaken (geld). Buiten de rituelen worden hiervan poeders en amuletten gemaakt tegen het kwaad. De prijzen van de albino lichaamsdelen variëren tussen de 2.000 tot 70.000 USD per “onderdeel of hele set.” Het inkomen van een burger hier ligt rond de 40 á 60 USD per maand. Een huurmoord kost rond de 70 USD… Een zeer aantrekkelijke handel voor scrupuleuze handelaren, criminelen en mensen in financiële nood.
Niet alleen onder de arme bevolking heerst veel bijgeloof. Tijdens de verkiezingen nemen de aanslagen en mutilaties van albino’s toe. Het zijn dan geen laag opgeleide mensen die hun toevlucht zoeken tot zwarte magie. Bovendien zijn zij het die de financiën hebben om hun “geluk” te kopen op de zwarte markt.
In de loop der jaren zijn er diverse projecten in gang gezet om albino’s beter te beschermen en op te vangen. Tanzania is namelijk één van de landen met het grootste aantal albino’s onder de burgerbevolking. Het geweld, de discriminatie en moord op albino’s beperkt zich niet alleen tot Tanzania, ook in de omringende landen van Oost-Afrika, oa Kenia, Oeganda, Burundi en Malawi komen dit soort zaken veelvuldig voor.
Mzungu
De expat bevolking (mzungu=blanke van Europese afkomst) in Tanzania wordt minder geraakt door volksgeloof. Dat wil niet zeggen dat het niet voorkomt. Tien jaar geleden werd in Mbeya (Zuidwest Tanzania) een baby van een Amerikaans stel ontvoerd door de dada, de huishoudelijke hulp. Ze gaf de baby mee aan een oom die AIDS had en zich door gemeenschap met de baby wilde genezen. Na zijn “genezing” werd het kindje voordat de ouders thuiskwamen naar huis gebracht. Dat de baby was misbruikt werd pas veel later ontdekt tijdens verlof in de VS. De dada was zich van geen kwaad bewust. Ze wilde gewoon haar oom helpen. Gelukkig werd de baby niet besmet…
Gifmengers
Er zijn wel gevallen bekend waar bij missionarissen in dunbevolkte of minder toegankelijke gebieden geprobeerd werd hen te vergiftigen. De lokale medicijnmannen moesten niets hebben van die indringers die hun invloed en macht probeerden te verdringen met het christendom en moderne medicijnen. Meestal worden de missionarissen van te voren gewaarschuwd dat ze het aangeboden eten van dorpsbewoners wel beleefd mogen ontvangen maar niet eten. Er kunnen kwade bedoelingen in het spel zijn en het eten aangelengd zijn met giftige kruiden.
Een andere wijze om aan te geven dat niet iedereen blij was met hun komst werden aan huis markeringen van dierlijk bloed geplaatst die de vreemdelingen moesten verdrijven of ziek maken.
Botsing met vreemde invloeden
Deze groep medicijnmannen of -vrouwen beschouwen het als een confrontatie tussen twee werelden die niet overeenkomen. Een bedreiging van de gevestigde orde in afgelegen dorpen door mensen die een andere god verkondigen. Die de medicijnmannen of toveraars satanisten noemen en wiens tradities worden afgedaan als zuiver het werk van de duivel en paganisme. Een cultuurshock waartegen de tovenaar met al zijn of haar magie zich weert.
