In Boschkop, even ten oosten van Pretoria, laten een blanke boer en zijn werknemer het leven tijdens een aanslag. Het is amper dertig kilometer van Rayton, de woonplaats van Henk van de Graaf. Maar Van de Graaf is niet thuis. De ochtend na de avond van de moord zit hij even na tienen achter een glas bier in Café de Pint in Breda.
Hij kon toen nog niet weten van de brute moord. Maar het is twijfelachtig of hij zijn glas bier erom had laten staan. Een paar dagen eerder, tijdens de terreuraanslagen op de inmiddels beruchte vrijdag de dertiende, landde zijn vliegtuig in Parijs. “Proost!”, zegt hij. Want hoe triest en gruwelijk de gebeurtenissen ook zijn, hij zal niet wijken voor terreur. Net zo min voor terreur in Parijs als voor terreur in zijn eigen land.
Plaasmoorde
Van de Graaf is assistent-hoofdbestuurder bij TLU-SA, de belangenorganisatie van de Zuid-Afrikaanse blanke boeren. In Parijs mocht hij, daags na de aanslagen, een toespraak houden over de ‘Plaasmoorde’ in zijn land. Over de aanhoudende aanvallen op de commerciële boerderijen van blanke Afrikaners.
Die ochtend plaatste hij nog snel een oproep op Facebook aan zijn achterban in zijn thuisland: ‘Bestaan daar iewers een redelik volledige lys van ANC bomaanvalle met die aantal slagoffers daarvan?’
Ik ben heel lelijk geweest in Parijs
Hij is strijdvaardig; kiest woorden en daden met impact. Maar hij antwoord serieus en weloverwogen. “Ik ben heel lelijk geweest in Parijs”, vertelt hij haast timide, die ochtend in Breda, maar met in zijn ogen een twinkeling. “Natuurlijk heb ik mijn deelneming betuigt aan de slachtoffers. Maar ik heb wel het moment aangegrepen om een vergelijk te trekken tussen de terreuraanslagen in Parijs en de terreur van het ANC.”
Ondanks de noodtoestand in Parijs kreeg hij ruim 500 toehoorders waaronder Europarlementariërs en politici uit diverse Europese landen. “Wat Frankrijk heeft doorstaan, heeft Zuid-Afrika over een tijdperk van 45 jaar ook beleefd”, hield hij hen voor.
Politie
Een week later, ten overstaan van de Verenigde Naties in Geneve, zal hij het nogmaals vertellen. Ook daar zal hij de analogie met voorbeelden benadrukken: De Kerkstraatbom van 1983 in Pretoria: 19 doden, 217 gewonden. De aanslag op een winkelcentrum in Natal: 5 doden, 40 gewonden. Een restaurant in Natal: 3 doden, 69 gewonden. Een sportstadion in Johannesburg: 2 doden, 37 gewonden…
Sinds het ANC in 1994 deelneemt aan de eenheidsregering verbindt het zijn naam niet meer aan de aanslagen. Maar er wordt ook niet tegen opgetreden. Sinds die tijd hebben de ‘Plaasmoorde’ al zeker 1700 levens gekost. “Maar waarschijnlijk meer. De politie geeft geen informatie door. We moeten het zelf bijhouden.”
Volgens hun eigen statistieken vielen er in 1990 nog 16 doden bij 27 aanvallen, in 2014 waren er 279 aanvallen met 61 moorden. De teller voor dit jaar staat nu al op 221 aanvallen met 49 doden.
De overheid bekommert zich niet om aanvallen op boerderijen.
De overheid bekommert zich niet om aanvallen op boerderijen. De politie zegt over te weinig manschappen te beschikken, volgens de belangenbehartiger heeft het daar eenvoudigweg geen prioriteit.
Boeren lopen daarom zelf patrouilles. TLU-SA heeft daartoe een ‘plaaswagstelsel’ opgericht. Boeren houden contact via hun radionetwerk en arresteren aanvallers om aan de politie uit te leveren.
Dit heeft de afgelopen jaren heel wat moorden voorkomen, weet Van de Graaf, al is het zonder wettelijke basis lang niet effectief genoeg. “We mogen geen barricades opwerpen, we mogen geen onderzoek doen.”
Voedselzekerheid
Zuid-Afrika telt nog slechts 37.000 blanke boeren. Van oudsher de commerciële boeren die het voedsel produceren voor de 60 miljoen Zuid-Afrikanen en exporteren naar buurlanden die voor hun voedsel afhankelijk zijn van Zuid-Afrika.
TLU-SA maakt zich zorgen om de voedselzekerheid, iets waar de overheid zich niet druk om maakt, stelt Van de Graaf. En hij vertelt over een serieus politiek voorstel om de landbouw maar af te schaffen. Al het voedsel zou evengoed geïmporteerd kunnen worden. “Maar dat is natuurlijk niet realistisch. Elke euro kost 16 rand. Voedsel zou onbetaalbaar worden.” Ander politiek voorstel is de helft van de landbouwgrond af te staan aan de arbeiders. “Maar met een winstmarge van 3 procent blijft er niks meer over.”
Waardeergeneraal
President Zuma zegt intussen vrijuit te streven naar een communistische staat. “Nu al hebben we te maken met grondonteigeningen, maar vanaf dan is alle grond in één klap van de staat. Zonder dat er enige vergoeding voor de boeren tegenover staat.”
Zwarte boeren beroepen zich op een historie die door de blanken volledig anders wordt uitgelegd. Volgens de zwarten is hen alles ontnomen; blanke boeren zeggen juist de grond in de zeventiende en achttiende eeuw braak te hebben aangetroffen of te hebben aangekocht.
Hoe dan ook: wie denkt aanspraak te kunnen maken op andermans grond, kan een claim indienen. De vergoeding daarvoor staat binnen de politiek op de helling. En het is minimaal, zegt Van de Graaf: “Een waardeergeneraal doet de waardebepaling. Maar dat is een staatsambtenaar. En wiens brood men eet…”
Zimbabwe
Omdat de blanke minderheid via de voordeur niet bij de politiek binnenkomt, benaderen ze de internationale politiek. In 2012 en begin dit jaar mochten ze het Europarlement al toespreken. Daar vroegen ze zich hardop af waarom de EU tegen Mugabe wel sancties instelde toen er 24 doden vielen bij het onteigenen van de grond, terwijl dezelfde terreur in Zuid-Afrika wel 1.700 levens kostte.
Kortom: in Zuid-Afrika gebeurt hetzelfde als in Zimbabwe, meent Van de Graaf. “Verschil is dat het hier met een democratisch proces wordt ingewilligd. De politiek maakt al voorzieningen om de grondwet te wijzigen.”
Genocide
TLU-SA pleit voor sancties tegen president Zuma en zijn regeringslieden. Sancties als een reisverbod en het bevriezen van tegoeden op Europese banken. Want in Zimbabwe heeft dat geholpen, weet de belangenbehartiger. “Het proces is gestopt. Er worden meer boeren toegelaten en ze kunnen verder met hun leven.”
Bij de VN gaat hij deze sancties bepleiten tijdens de jaarlijkse bijeenkomst waar zo’n 700 minderheden worden vertegenwoordigd. En daar horen de Afrikaner boeren ook bij.
Het is een stelselmatige moord op blanken
Hij gaat sancties bepleiten en de huidige situatie benadrukken door het als genocide aan te kaarten. “We krijgen niet alleen het gevoel dat er genocide wordt gepleegd op onze minderheidsgroep, het wordt ook erkend door de Verenigde Naties. Het valt onder hun definitie van genocide.”
Het is een stelselmatige moord op blanken. Niet alleen op boeren, ook op andere ‘stamgenoten’. Het gebeurt ook in steden en dorpen, maar daarvoor is in Zuid-Afrika een andere organisatie actief.
Vuile was
Zuid-Afrika is volgens Van de Graaf het enige land ter wereld met een wetgeving tégen minderheden in plaats van dat het minderheden beschermd. Want behalve het verplichte afstaan van land, worden de zwarten overal bevoordeeld, bijvoorbeeld in de arbeids- en werkgelegenheidswetgeving.
Het is een proces van de lange adem. De Zuid-Afrikaanse overheid is echter helemaal niet blij met de buitenlandse aspiraties van de boerenorganisatie. De regering Zuma heeft hen er al op aangesproken, vertelt hij met eenzelfde twinkeling. Ze zijn niet blij dat TLU-SA op het wereldtoneel de vuile was buiten hangt. “Zelf vinden we het ook niet nodig”, zegt hij daarop. “We zouden veel liever direct met de overheid overeen komen.”
Over Marc van der Sterren
Check Farming Africa voor nieuws over landbouw in Afrika, een initiatief van journalist Marc van der Sterren. Volg @Farming_Africa voor updates.
Dit artikel staat vandaag in Nieuwe Oogst.
