Over de houtleveranties van de firma Bruynzeel aan kamp Westerbork, op een tijdstip dat de jodendeportaties in volle gang waren, berichtte ik al eens. De Zaandamse productie voor dit Durchgangslager, van waar tienduizenden mensen werden doorgezonden naar Auschwitz en Sobibor, was tot dan een goed bewaard geheim. Al even verborgen waren tot op heden de andere ‘bruine’ handelingen die de firma Bruynzeel voor haar rekening nam. Die betroffen met name vele leveranties aan de Duitse Weermacht.

Het Rijksmuseum maakte in het voorjaar van 2016 bekend een nieuw object op te nemen in de vaste collectie, een van papierresten gemaakt schaakspel uit 1945. Er loopt een rechtstreekse lijn van deze illegale gevangenisvlijt naar de Zaandamse verzetsstrijder Jaap Buijs.

In de verslaglegging over de Zaanstreek in de Tweede Wereldoorlog komt de naam Douwe Soepboer regelmatig voor, maar alleen in relatie tot het opblazen van het Zaandamse Arbeidsbureau. Soepboers verzetsrol beperken tot die ene spektakeldaad doet hem echter ernstig tekort.

Naar aanleiding van het plotseling opgedoken document waarin Rotterdam zich op 14 mei aan de Duitsers overgeeft, herinner ik me een opmerking van Henk Hofland over dé oorlogsfoto van Nederland.

Voor de Zaandamse verzetsstrijdster Hanneke Eikema begon de bevrijding pas op 8 mei 1945. Er ging een reeks traumatische ervaringen aan vooraf.

In de gemeente Wormer werden honderden tonnen joods erfgoed vernietigd. In opdracht van de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog, door de Nederlanders kort daarna. Gebedenboeken, Thorarollen, eeuwenoude heilige geschriften; dag na dag verdwenen de geroofde kostbaarheden in de stortkokers van papierfabriek Van Gelder.