Ik ben hier niet om te gaan klagen over de PVV-stemmer en dat deze PVV-stemmer beter links of op een middenpartij had kunnen stemmen. Dat is buitengewoon paternalistisch en zelfs arrogant. Beweren dat de PVV vooral bestaat uit racisten en egoïsten is ook incorrect en daarmee schoffeer je ruim 20 procent van de Nederlandse kiesgerechtigde bevolking. Bovendien heeft een aanzienlijk aantal mensen met een migratieachtergrond ook op Geert Wilders gestemd. Nee, degenen die verantwoordelijk zijn voor de verkiezingsoverwinning van Geert Wilders, zijn wij: journalisten, publicisten en politici. Ten eerste voelden veel Nederlanders zich niet gehoord bij de NPO, omdat hun zorgen onvoldoende aan bod kwamen. En ten tweede begonnen de journalisten, publicisten en politici pas te waarschuwen voor het partijprogramma van Geert Wilders nadat hij kans maakte om met zijn PVV de grootste van Nederland te worden. Pas nadat de verkiezingsuitslag binnen was, werd het partijprogramma van de PVV bestudeerd. Ook ik steek hierin de hand in eigen boezem, want pas afgelopen maandag (twee dagen voor de verkiezingen) publiceerde ik blogs en draadjes op X met waarschuwingen voor het verkiezingsprogramma van Geert Wilders.
Wilders mild?
Politici moeten ook kritisch naar zichzelf durven kijken en dan de VVD in het bijzonder. De VVD had als strategie om migratie als speerpunt te maken, en dat de woningnood ook deels veroorzaakt werd door de problemen met migratie. Maar daarmee speelde de VVD de PVV enorm in de kaart. In de peilingen was dit aanvankelijk nog niet zo duidelijk, maar anderhalve week voor de verkiezingen begon Wilders langzaam te stijgen in de peilingen. Wilders was bovendien ineens ‘mild’ geworden in zijn tone of voice.
In woord wel, maar op papier volstrekt niet
Maar is dat echt zo? Is Wilders’ partij daadwerkelijk zo ‘mild’? Dat is maar de vraag als je naar het verkiezingsprogramma van de PVV kijkt. Een groot deel van het PVV-programma is onuitvoerbaar of in strijd met de grondwet. Zo wilde PVV een Nexit-referendum organiseren met de vraag of Nederland uit de Europese Unie moet stappen. Wij verdienen als exportland miljarden aan de Europese Unie, dus zou economische zelfmoord zijn. Gelukkig bracht voorvrouw van BBB, Caroline van der Plas, al duidelijk naar voren dat een Nexit onbespreekbaar is. Daarnaast wil de PVV de functie van nationaal coördinator racisme en discriminatiebestrijding opheffen. En dat terwijl er aangetoond institutioneel racisme heeft plaatsgevonden bv bij de toeslagenaffaire. Als klap op de vuurpijl wil de PVV Oekraïne militair niet langer steunen. “De PVV veroordeelt de Russische invasie wel, maar is niet bereid daar militaire steun aan te verbinden” klinkt het. Dat is met andere woorden exact hetzelfde als Oekraïne overlaten aan de imperialistische honger van Vladimir Poetin. Geert Wilders was in 2018 nog op bezoek bij de Russische leider die hij prees voor zijn leiderschap.
Kritische blik naar partijprogramma ontbreekt
De Nederlandse journalistiek valt hier natuurlijk ook het een en ander aan te rekenen. Geert Wilders werd plotseling als ‘mild’ gepresenteerd, terwijl zijn partijprogramma dat allesbehalve is. Wilders kwam in de debatten weliswaar wat beschaafder naar voren, maar toen hij bij Nieuwsuur aangaf nog altijd achter zijn standpunten te staan, miste ik hier een duidelijke kritische blik (zoals dat naar alle partijen moet gebeuren) naar het PVV-programma. Pas nadat de PVV woensdagavond had gewonnen, kwamen er donderdag van journalisten analyses waarom het PVV-programma helemaal niet zo mild was, ongrondwettelijke elementen bevat en dat de PVV bovendien de militaire steun aan Oekraïne wilde stoppen. Hadden ze dit niet een paar dagen eerder kunnen doen?
Migratie leidend
Ik snap dat de rechtse partijen een halt op migratie willen bewerkstelligen: 8 op de 10 Nederlanders schijnt hier zo over te denken. Bij mijn stemkeuze speelde migratie geen rol van betekenis. Defensie en de oorlog in Oekraïne waren voor mijn stemkeuze doorslaggevend. Deze thema’s ontbraken in de debatten volledig. Toch staat in het partijprogramma van de PVV dat ze alle militaire steun aan Oekraïne willen stopzetten. Let wel dat de VVD, NSC en de BBB het huidige beleid min of meer willen voortzetten. Dat is niet zo gek, want een grote meerderheid van de Nederlanders steunt Oekraïne en het huidige beleid. Volgens onderzoeksbureau I&O Research blijkt dat 6 op de 10 Nederlanders achter het gevoerde beleid staat van Rutte 4.
Respect voor de grondwet
NSC-voorman Pieter Omtzigt heeft duidelijk gemaakt dat zijn partij de grondwet absoluut wil respecteren en dat er anders geen samenwerking met Wilders mogelijk is. Ik vermoed dat de VVD en de BBB er net zo over denken. Toch wil ik vooral de VVD oproepen om zich daarnaast ook hard te maken voor de militaire steun aan Oekraïne. De VVD heeft zich het afgelopen anderhalf jaar bewezen als een voorvechter voor Oekraïne. Nederland speelt een heel belangrijke rol, bij bijvoorbeeld de training van Oekraïense F-16 piloten. VVD-kamerlid Ruben Brekelmans heeft zich duidelijk geprofileerd als een VVD-er die pal voor Oekraïne staat en zich realiseert dat deze oorlog ons ook direct raakt. Daarom hoop ik dat de VVD het PVV-standpunt over Oekraïne als onbespreekbaar bestempelt.
Grondwet en wapensteun
Met andere woorden, Wilders’ premierambities’ vallen en staan niet alleen met het respecteren van de rechtsstaat (dat iedereen die zich in Nederland bevindt gelijkwaardig wordt behandeld). Maar ook dat hij pal gaat staan voor de Oekraïense soevereiniteit en daar hoort wapensteun bij. Wilders won de verkiezingen op migratie, zorg en bestaanszekerheid, niet vanwege zijn standpunten over Oekraïne. Laat de toekomstige coalitiepartners van Wilders dat goed voor ogen houden.
Hidde Bouwmeester
Historicus en publicist
