Na de aanvankelijke beschuldigingen dat FvD-voorman Baudet financiële banden zou hebben met Rusland, onthulde het Nederlandse onderzoeksprogramma Zembla in 2020 verdere aanwijzingen van mogelijke Russische beïnvloeding. Zembla liet zien dat Baudets pro-Kremlin standpunten mogelijk zijn gevormd onder invloed van John Laughland. Wie is deze John Laughland? Hij is verbonden aan het Institute of Democracy and Cooperation in Parijs – een denktank gefinancierd door het Russische staatsbedrijf Gazprom. De banden tussen hem en de politieke partij van Baudet werden bevestigd toen FvD-penningmeester Henk Otten in 2015 Laughland confronteerde over de ontvangen betalingen. Daarop gaf Laughland toe financiële steun te ontvangen uit Rusland, hoewel hij dit bagatelliseerde: deze steun zou zeker geen omkoping zijn.
Rusland connecties
Deze connecties werden verder blootgelegd toen Baudet via WhatsApp aan Otten toegaf dat bepaalde FvD-standpunten waren ingegeven door de Russisch-Oekraïense FSB-officier Vladimir Kornilov. Kornilov adviseerde Baudet rond het Oekraïne-referendum. Het bedrijf waarvoor Kornilov werkte werd gefinancierd door Gazprom, met een bedrag van 134 miljoen roebel (circa 3 tot 4 miljoen euro). Baudet benadrukte tegenover Otten dat ze “deze Kornilov nog hard nodig hadden.” Toen Zembla Baudet confronteerde met deze app-informatie, wuifde Baudet de aantijgingen weg als ironie, verkeerd geïnterpreteerd door de journalisten. Journalisten zouden wat mij betreft terughoudend moeten zijn om WhatsApp-berichten als bewijs aan te dragen, juist als het om privé-berichten gaat. We kunnen daar ironie of beeldspraak immers lastig uit opmaken. Desalniettemin is het patroon van Baudets publiekelijk uitgesproken steun voor Poetin en zijn beleid ook zonder deze privéberichten evident.
Hoewel discussies over directe financiële bijdragen aan FvD vooralsnog onbewezen blijven en in het domein van speculatie verkeren, staat onweerlegbaar vast dat de partij uitgesproken pro-Russische standpunten inneemt. In tegenstelling tot andere partijen, wijst het FvD het Russische oorlogsgeweld in Oekraïne niet expliciet af, is het een actieve verspreider van Russische desinformatie en pleit het voor een Nederlands vertrek uit zowel de EU als de NAVO—maatregelen die het Kremlin van harte toejuicht.
Toch moet de veronderstelling dat Baudet persoonlijke financiële compensaties uit Rusland ontvangt voor zijn pro-Russische propaganda, met enige voorzichtigheid worden uitgesproken. Ondanks de voortdurende geruchten hierover, ontbreekt concreet bewijs. Juist daarom deel ik Pieter Omtzigts pleidooi dat de Nederlandse regering van Tsjechië moet eisen dat er namen en rugnummers moeten worden genoemd: welke politici in Europa zouden daadwerkelijk betaald worden door Rusland? Op dit moment hebben we alleen hard bewijs voor de beschuldigingen over tussenpersonen die door het Kremlin indirect betaald worden, zoals bij de Russisch-Oekraïense FSB-officier Vladimir Kornilov.
Schijn tegen
Toch heeft Baudet de schijn tegen. Als men niet wil dat dergelijke suggesties worden geopperd, dan had de FvD-voorman wellicht ook beter niet kunnen gaan praten met de Russische filosoof Doegin, die een uiterst imperialistische kijk op de wereld heeft. Zelfs na het uitbreken van de door Rusland benoemde ‘speciale militaire operatie’, nodigde het FvD de ambassadeur van Rusland uit voor een discussie. Nee, FvD is allesbehalve onschuldig als het gaat om Russische beïnvloeding. De enige vraag is of ze hiervoor betaald krijgen of dit vanuit een ideologische overtuiging doen?
Er bestaat een kans dat de geruchten over financiële banden met Rusland en Baudet waar zijn dat hij een ‘asset’ is die door het Kremlin wordt gesteund. Echter, de mogelijkheid dat Baudet handelt vanuit een diepgewortelde antiwesterse, ideologische overtuiging—waardoor omkoping overbodig is—bestaat ook. Dit suggereert dat Baudet misschien oprecht gelooft in de Russische propaganda, dat hij gedreven is door ideologische overtuiging, en dat hij hiervoor dus helemaal niet betaald hoeft te worden. Dit aspect blijft in de media vooralsnog onderbelicht.
Communicatie tussen Baudet en Otten over personen zoals Kornilov duidt op beïnvloeding, maar sluitend bewijs voor financiële steun blijft uit. Ik kan Russische omkoping van Baudet of het FvD, ondanks de Whatsapp-berichten die Zembla liet zien, niet als overtuigend bewijs bestempelen. Baudets onvoorwaardelijke steun aan Rusland lijkt evident, de vraag is of deze voorkomt vanuit economisch of ideologische motieven. Belangrijk is dan de vraag of de ideologische drijfveren achter Baudets sympathieën voor Rusland voldoende worden belicht, zeker nu politici noch inlichtingendiensten concreet bewijs hebben aangedragen.
Dus staan we voor een pertinente vraag: wat is problematischer? Wordt Baudet betaald om Russische propaganda te verspreiden en Kremlin-standpunten te verdedigen, of is het nog zorgwekkender als hij dit uit eigen overtuiging doet? Mocht dat laatste waar zijn, dan maakt dit Baudet een ideale kandidaat voor beïnvloedingscampagnes, waarbij overtuiging zwaarder weegt dan financiële compensatie. Dit werpt serieuze vragen op over Baudets motieven, zeker wanneer hij het Russische handelen in Oekraïne verdedigt zonder enige vorm van financiële tegenprestatie. Indien Baudet gedreven wordt door een diepgewortelde ideologische overtuiging, lijkt mij dit een aanzienlijk groter probleem. Natuurlijk, iedereen is in ons land vrij om te denken wat hij/zij wil. Maar wat deze situatie met Baudet pikant maakt, is dat hij toegang heeft tot vertrouwelijke informatie van de Nederlandse regering. En dat zou Baudet tot een potentieel gevaar voor de staatsveiligheid kunnen maken. Radicalen gedreven door ideologie zijn doorgaans gevaarlijker dan geldwolven.
Hidde Bouwmeester
Historicus, gespecialiseerd in Oost-Europa, schrijft op zijn website over geschiedenis en Oost-Europa en werkt met donatiemodellen.
