Dat Turkije een zeer discutabel imago heeft als het gaat om grondrechten als vrijheid van meningsuiting en persvrijheid is duidelijk. Nog vorig jaar stond de Dag van de Persvrijheid in Nederland – door onder andere Free Press Now en de Nederlandse Vereniging van journalisten georganiseerd – in het teken van de Nederlands-Turkse journaliste Füsun Erdogan. Zij leidde een radiostation, is in 2006 opgepakt en zeven jaar later veroordeeld tot levenslang. In 2014 werd ze plotseling vrijgelaten. Dit is maar een voorbeeld van de persbreidel in Turkije.
Turkije kent vrijheid van meningsuiting in de constitutie, maar door de wet en in de praktijk wordt dat beperkt. In het land zaten in 2013 meer dan 73 schrijvers en intellectuelen opgesloten, zegt Freedom House, dat jaarlijks meet hoe hoe vrij landen op onze aardbol zijn. In 2012 waren dat er 60. Vanaf december 2014 waren er 40 journalisten opgesloten, meldt het Committee to Protect Journalists, meer dan waar ook ter wereld. De meeste journalisten zijn Koerdische verslaggevers die onder anti-terrorismewetten worden opgepakt. Ook Geerdink is gespecialiseerd in de Koerdische kwestie en twitterde dat haar huis is doorzocht en dat ze is meegenomen op verdenking van propaganda voor een terroristische organisatie.
Het oppakken van journalisten is niet het enige middel om journalisten onder druk te zetten. Turkije gebruikt zes middelen, zegt Freedom House in een eerder rapport, Democracy in crisis: Corruption, Media and Power in Turkey. Intimidatie, het uitkopen van mediamagnaten, massaontslag, afluistering, en regeringsdruk horen er ook bij. Het land kent volgens Freedom House televisiezenders die eigendom zijn van grote bedrijven met banden met politieke partijen en het zakenleven. Dat draagt volgens Freedom House bij aan zelfcensuur. Televisiezenders die in juni 2014 protesten uitzonden, werden beboet wegens oproepen tot geweld. Tientallen journalisten zijn ontslagen of gedwongen tot vertrekvanwege vermeende sympathieën voor de protesten. Die protesten tegen het regime van Erdogan, waaraan 2,5 miljoen Turken meededen, werden gewelddadig beëindigd, wat leidde tot 5 doden, 8000 gewonden en 5000 arrestanten. In december is nog een krant vervolgd voor artikelen over de manier van surveilleren door de politie.
Ook andere burgerlijke vrijheden zijn in Turkije magertjes van aard. Het land scoort op vrijheden van een schaal van 1 (best) tot 7 een 4. Religieuze vrijheden zijn er niet ruim. Een blogger werd veroordeeld tot een jaar wegens commentaar de religieuze agenda van Erdogans AK partij. Joden en Christenen hebben vaak gedoe over hun rechten zoals eigendomsrechten. Academici kennen zelfcensuur. Als het gaat over Koerden of over de Eerste Wereldoorlog dan is er vaak sprake van wettelijke en politieke druk, tekent Freedom House aan.
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders is vandaag in Turkije. Hij laat via twitter weten geschrokken te zijn en brengt die zorg over aan zijn Turkse ambtsgenoot Cavusoglu.
