Landbouwgewassen gaan 40 procent meer voedsel opleveren, doordat gentechnologie een ‘weeffout in de fotosynthese’ (sic) heeft weten te herstellen, zo berichtte de Volkskrant op 5 januari.
Wat is er mis met de natuur? Welnu, de fotosynthese werkt niet efficiënt genoeg naar de zin van Amerikaanse gewastechnologen. Een cruciaal enzym blijkt in 20 procent van de gevallen een molecuul zuurstof uit de lucht te plukken in plaats van een molecuul CO2. Dit levert geen suikers op, maar ‘gifstoffen’, die de plant vervolgens weer moet verwerken.
Met het plakken van genetisch materiaal uit bacteriën en algen in tabaksplanten hebben gentechnologen deze zogenaamde fout weten te herstellen. Planten komen daarmee soepel van hun ‘gifstoffen’ af, en groeien daarmee sneller en worden groter.
Zonder scrupules of aanhalingstekens gebruikt Maarten Keulemans in het artikel termen als ‘weeffout’, ‘krakkemikkige fotosynthese’ en ‘gifstoffen’. Voor een plant die puur en alleen bedoeld is voor efficiënte voedselproductie in een hoogtechnologisch voedselsysteem zijn dit soort termen terecht. Via de traditionele veredeling zijn de meeste gewassen inderdaad ook al verbeterd om de productie op te voeren.
Maar is er daarmee sprake van een ‘weeffout’? De tabaksplant stamt immers gewoon uit de natuur en daar was het nooit de bedoeling om zo veel mogelijk voedsel te produceren voor slechts één diersoort. Het succes van de evolutie was juist het ontstaan van de enorme veelzijdigheid aan flora en fauna.
Hebben die ‘gifstoffen’ die de plant produceert misschien een functie? Daarover schrijft Keulemans in zijn stukje niet. Misschien zijn die ‘gifstoffen’ wel een bron van voeding voor schimmels, bacteriën en andere organismen die in symbiose samenwerken in een ingewikkeld en divers ecosysteem.
We produceren voldoende om anderhalf keer de wereld te voeden
Sommige nieuwe voedselproductiemethoden, zoals permacultuur en agroforestry, nemen dit soort ecosystemen als uitgangspunt en produceren van daaruit steeds succesvoller voldoende en gezond voedsel.
Wie echter uitgaat van traditionele voedselproductie met monoculturen, waar de landbouw een strijd levert met de natuur, en waar andere organismen worden beschouwd als vijand en concurrent, ziet dit soort natuurlijke planteneigenschappen als ‘weeffouten’.
Zo’n voedselsysteem, dat afhankelijk is van aardolie voor de productie van kunstmest en pesticiden en van olie voor het transport van voedsel over grote afstanden, is volledig ingebed in het huidige economische tijdsgewricht. Het grote probleem van nieuwe, op de natuur gebaseerde voedselsystemen is dat deze nauwelijks een bijdrage leveren aan de economie, noch aan de multinationals die ons voedselsysteem domineren.
En inderdaad: dit soort nieuwe landbouwtechnieken zijn nog niet uitontwikkeld. De productie van voedsel blijft daarmee voorlopig nog achter. En dat is nu net waar het dossier ‘de Voedselzaak’ van de Volkskrant al een jaar op focust. In dit dossier onderzoekt het dagblad de vraag: ‘Hoe voeden we 10 miljard monden in 2050?’
Deze vraag wordt al tientallen jaren opgeworpen door de multinationals die bepalend zijn voor ons huidige voedselsysteem. Zij willen daarmee de aandacht afleiden van het echte probleem: de 850 miljoen chronisch ondervoede mensen op dit moment. En dat terwijl we voldoende produceren om anderhalf keer de wereld te voeden.
Het opvoeren van de voedselproductie om de groeiende wereldbevolking te voeden is een mooi streven, maar het verandert niks aan de oorzaak van honger: de meeste hongerigen hebben gewoon niet genoeg geld om voedsel te kopen, of voldoende kennis om hun voedsel te produceren. Ook al leeft maar liefst 80 procent van hen op het platteland.
Waarom worden arme boeren niet nu al benaderd om met de huidige kennis de productie van voedsel op te voeren?
Goed nieuws: De gentechnologische oplossing om de ‘weeffout’ in de natuur te herstellen, wordt volledig patentvrij, zodat ook arme boeren hier gebruik van kunnen maken.
Prangende vraag: Waarom worden die arme boeren nu al niet benaderd om met de huidige kennis de productie van voedsel op te voeren, zodat zij geen honger hoeven te lijden?
Prangend antwoord: De multinationals die het voedselsysteem in handen hebben, zien daar geen brood in.
© Marc van der Sterren – Farming Africa
Lees ook het essay Smarter Farmers
Deze opinie is gepubliceerd in de Volkskrant van 10 oktober 2019
