Hij wordt wel flink he?

In Nederland heeft één op de zeven kinderen overgewicht. Sowieso een zorgelijke ontwikkeling, maar helemaal in het licht van de corona-pandemie. Obesitas verhoogt namelijk het risico op corona én op een ernstiger ziekteverloop. Drie moeders over schuldgevoel en gedragsverandering.

Mira (40, verkoopmedewerker bij een bakker) is getrouwd met André (47, mechanical engineer) en moeder van Ira (14) en Suze (11). Ira en Suze zijn allebei ‘onder behandeling’ bij een diëtist.

Mira: “Vijftien jaar geleden had ik een hernia en adviseerde de arts mij om minstens 10 kilo af te vallen. Ik heb allerlei diëten en shakes geprobeerd maar bleef jojo-en. Tot ik een diëtist in de arm nam. Sindsdien ben ik 15 kilo lichter. Dat Ira ook een bol buikje had, zag ik wel. Ik kreeg ook opmerkingen van andere moeders, dat ze wel flink aan de maat was… Dat soort opmerkingen doen pijn in mijn hart. Ik voelde me soms ook schuldig, ik ben tenslotte degen die mijn kinderen eten geeft. Aan de andere kant hebben alle vrouwen in mijn familie een maatje meer:  ik hield mezelf voor dat het wel mee viel.”

“Tot we een brief kregen van de schoolarts. Ze maakten zich zorgen over Ira’ gewicht. Dat schudde me wakker. Ik kon er niet meer omheen. Sindsdien gaat Ira naar een diëtist en werken we samen  aan een gezonder gewicht. De veranderingen gaan spelenderwijs. Het gaat om betere keuzes maken. Geen vier boterhammen bij de lunch, maar twee of drie. Geen half pak koekjes bij de thee, maar één of twee. Geen taart én chips op een verjaardag, maar één van de twee. Als Ira vroeger om een snoepje vroeg, zei ik bijna altijd ja. Nu vraag ik: hoeveel heb je er al op vandaag? Ik ben bewuster geworden van wát en hoeveel we eten. Het leuke is dat we steeds vaker complimenten krijgen over ons gewichtsverlies. Dat motiveert. Het voelt heel goed om gezonder te leven. Sinds kort gaat ook Suze naar de diëtist. We gaan ervoor!”

Joyce (33, receptionist) is getrouwd met Adrie (40, zelfstandig ondernemer) en moeder van tweeling Beer en Pien (6). Pien heeft last van overgewicht.

Joyce: “Mijn kinderen lusten, eten en proeven alles. Dat is fijn, maar het heeft een keerzijde. Toen Pien vier was, maakte haar groeicurve een horizontale uitschieter omhoog. Of het kwam door de emotionele klap omdat ze toen naar een andere klas ging dan haar broer, of door het gedoe met haar darmen dat toen speelde… Feit is dat ze ineens té snel ging groeien. Steeds vaker kregen we reacties uit de omgeving. Van wie ze dat heeft en wat ik haar te eten geef? Zulke opmerkingen steken. Het is echt niet zo dat hier dagelijks de frietpan op tafel staat. Ik  kook heel gewoon aardappelen, vlees en groente. Pien heeft de bouw van Adrie: kort en stevig. Daar kan ze niks aan doen.”

“Een paar maanden geleden kregen we een brief van de GGD over Pien’s gewicht. Dat was heel confronterend, ik voelde me een ontaarde moeder. Zes jaar en 33 kilo is ook te veel. Ik heb meteen een diëtist in de arm genomen en die geeft goede tips. We bespreken nu bijvoorbeeld ’s ochtends de dag. Hebben we een verjaardag of gaan we ergens heen, dan snoepen we thuis niet. Pien vraagt er dan ook niet om en ik hoef niet steeds ‘nee’ te zeggen. Dat geeft rust. Verder zijn het kleine veranderingen. Mager broodbeleg in plaats van volvet, fruit in plaats van koeken, twee aardappels in plaats van vier. Ze hoeft niet ineens op rantsoen en we hebben geen doel of streefgewicht. Ik benader het luchtig en positief. Het voelt goed om gezond bezig te zijn. We kunnen niet wachten tot we straks weer leuke kleren kunnen kopen op de kinderafdeling!”

Esther (42, huisvrouw) is getrouwd met Peter (stukadoor) en moeder van Benjamin (8 jaar). Sinds zijn 6e heeft Benjamin last van overgewicht.

Esther: “Ik heb altijd gezegd: dikke kinderen worden niet geboren, die worden gemaakt. Erfelijkheid en ziekten kunnen een rol spelen, maar ik vind dat je als ouder de taak hebt om je kind te begeleiden en te beschermen. Ook tegen overgewicht. Bij Benjamin hebben wij het te lang onder tafel geschoven. Ik voel me daar best schuldig over. Maar je kunt niet aan alles tegelijk werken. Benjamin is een mannetje met meerdere diagnoses. Hij heeft ODD (Oppositional Defiant Disorder) en een gecompliceerde vorm van ADHD. We hadden al heel veel om rekening mee te houden.”

“Toen het thuis niet meer ging, heeft Benjamin veertien maanden op een woongroep met begeleiding gewoond. Hij heeft daar veel geleerd en het gaat nu thuis veel beter. Ik heb ook geleerd hoe ik dingen anders kan doen. Nee zeggen en consequent zijn bijvoorbeeld. Ik begrijp nu veel beter wat Benjamin écht nodig heeft. Discipline en structuur. Ik ben veel duidelijker naar hem toe. Ook wat eten betreft. Als hij vroeger om chipjes vroeg, zei ik altijd ja. En als hij  me dan vragend aankeek voor nóg een bakje… ah, mag het? Dan vond ik het zielig en dacht ik: laat hem maar lekker genieten. Het omkeerpunt kwam na de zomer, toen Ben zijn broeken niet meer dicht kreeg.  Sindsdien lopen we bij een diëtist. Beter nu aan de slag met een paar kilo te veel, dan wachten tot we straks met een écht probleem zitten. Benjamin vindt het een straf dat hij niet meer alles mag eten wat hij wil. Maar het is voor zijn eigen bestwil. Hij is al bijna twee kilo afgevallen!”

*80 procent van de coronapatiënten op de IC heeft overgewicht
*Wereldwijd zijn er 40 miljoen kinderen onder de 5 jaar (veel) te zwaar
*De WHO spreekt van een globale obesitas epidemie
*1 op de 7 kinderen in Nederland heeft overgewicht
*In de afgelopen 20 jaar is het aantal kinderen met overgewicht verdubbeld
*45,5% van alle Nederlanders is te zwaar
*Vrijwel alle kinderen in Nederland eten structureel te weinig groenten (zo’n 90%) en fruit (zo’n 70%)

Afbeelding van lisa runnels via Pixabay

Mijn gekozen waardering € -

De artikelen van Anne verschenen eerder in tijdschriften en kranten waaronder Fabulous Mama, Viva, Margriet, Linda en NRC Next. Anne is cultureel antropoloog en eigenaar van Uitgeverij 11