De bleekselderij gaat voor 25 procent weg, de prei die bruine randjes krijgt ook. Wie erop let, vindt in bijna alle versschappen van de Albert Heijn aan het Eindhovense Cassandraplein producten die vandaag nog lekker zijn, maar morgen met het vuilnis meegaan. Maar hoeveel klanten scharrelen in de winkel spontaan hun avondeten bij elkaar op basis van de rood-blauwe kortingslabels? Wie al een visschotel bedacht had, stapt niet meer zo snel over kip die aan de datum is.
Je moet klanten al bereiken voor ze hun maaltijd bedenken, en voor ze in de winkel zijn, zo is het idee achter de app ‘Afgeprijsd’. Het is een idee van het bedrijfje NoFoodWasted, dat voedselverspilling wil tegengaan. Klanten die dat willen, krijgen op vaste momenten van de week een bericht dat opspringt op het beeldscherm. Ze abonneren zich op hun eigen supermarkt. ‘Er zijn meerdere aanbiedingen voor u beschikbaar bij AH Cassandraplein’, meldt de app dan. Wie doorklikt ziet deze dag goedkope cheeseburgers en biologische half-om-halfgehakt. Deze vestiging wordt door ruim 1300 klanten ‘gevolgd’.
Honderdzestig supermarkten
Begin 2016 deden vijftien supermarkten mee, nu honderdzestig, verspreid over het hele land. Het gaat om zelfstandige supermarkten en franchisenemers van formules zoals Albert Heijn, Plus en Jumbo. De grote ketens doen met hun eigen winkels (nog) niet mee.
Ik denk dat we iedere dag een krat minder weggooien
“We stimuleren mensen om net wat bewuster boodschappen te doen”, zegt de Eindhovense filiaalmanager Rik Engel. Het werkt, zegt hij. “Ik denk dat we iedere dag gemiddeld een tot anderhalf krat minder weggooien”, zegt Engel. De filiaalmanager heeft het beste voor met het milieu, maar het gaat hem ook om het geld. Vroeger gooide hij jaarlijks voor 180.000 euro weg, sinds hij startte met de app is dat nog zo’n 145.000 euro.
2 miljoen ton voedsel
In Nederland gooien we rond de 2 miljoen ton voedsel weg, zo blijkt uit de Monitor Voedselverspilling van Wageningen University & Research. De voedselverspilling is al jaren min of meer stabiel. Uitgedrukt in geld gooit Nederland jaarlijks voor 4 miljard euro aan eten weg. De supermarkten nemen 400 miljoen voor hun rekening: 10 procent van het totaal. De rest van het voedsel wordt weggegooid door consumenten en producenten (beiden rond de 45 procent).
Maar als het aan de AH op het Cassandraplein ligt, wordt dat minder. Filiaalmanager Engel pakt een bakje met varkenshaasmedaillons, scant de streepjescode met de camera van zijn iPod, en bevestigt. Prompt verschijnt het varkenshaasje in de app. ‘Van € 6,63 voor € 4,31’, straat erbij. Volgens Engel werkt het twee kanten op: de klant koopt vaker restjes, maar zijn medewerkers prijzen ook steeds vaker artikelen af, en zijn zich ook beter bewust van wat er blijft liggen.
“Ik kan wel heel treurig worden als ik naar de wereld kijk en zie hoe wij met ons voedsel omgaan, terwijl er te weinig eten is in de wereld”, zegt August de Vocht, bedenker van de app en directeur van NoFoodWasted. “Maar ik ben geen hippie. Ik combineer idealisme met commercieel denken.”
Investeerders
De Vocht haalde 350.000 euro op bij investeerders om zijn app te lanceren. Inmiddels houdt NoFoodWasted zijn eigen broek op, dankzij de contributie die de supermarkten betalen. De Vocht wil nu nieuwe investeerders aantrekken, om te groeien tot achthonderd supermarkten volgend jaar. Later deze maand mag De Vocht zijn app presenteren op TEDxAmsterdam.
Hoe duurzaam de Afgeprijsd-app precies is, moet nog blijken. Zes deelnemende supers die hun afvalstroom bijhouden, gooiden na introductie van de app 18 tot 25 procent minder weg, volgens De Vocht. Hij wil volgend jaar een wetenschappelijk onderzoek laten doen naar de effecten.
Nederland is kampioen gesneden producten
Joost Snels, onderzoeker verslogistiek bij Wageningen University & Research, vindt het een goed initiatief. “Zeker in het verssegment heb je nu een grote reststroom, al snel 5 procent per supermarkt. ‘Vers’ is dan ook het gezicht van de supermarkt: daar komen mensen binnen, dat wil je er zo mooi mogelijk uit laten zien. Tegelijkertijd zitten daar ook de grootste marges, dus je wilt alles dat binnenkomt het liefst verkopen. En Nederland is kampioen gesneden producten, maar daarbij is de houdbaarheid nog vaker een probleem”, zegt Snels.
Volgens Snels verspilling het beste te voorkomen door slimmer in te kopen. Bijvoorbeeld door in de systemen vaste bestelhoeveelheden (zoals toetjes die alleen komen per 25 stuks) flexibeler te maken. “Idealiter maakt deze app zichzelf uiteindelijk overbodig, doordat supermarkten steeds beter weten welke producten ze overhouden.” Snels verwacht dat in de toekomst de kassa- en voorraadsystemen zo zijn ingesteld, dat producten gedurende de dag ‘dynamisch’ worden afgeprijsd met een oplopende korting, zodat elke supermarkt vrijwel alle overgebleven producten uiteindelijk verkoopt.
Slimme koelkast
NoFoodWasted wil supermarkten in de toekomst met data uit de app gaan helpen beter in te kopen en af te prijzen. Ook wil De Vocht consumenten recepten gaan aanbieden die passen bij de producten die op moeten in de supermarkt. Of, beter nog: die passen bij wat in de supermarkt ligt én wat bij de klant thuis ligt, in de met internet verbonden ‘slimme koelkast’. De Vocht wil de op korte termijn ook een of meer ketens strikken. “We hebben gesprekken met meerdere partijen”, zegt hij.
Waarom doen grote ketens nu nog niet mee? Jumbo laat weten dat het zijn duurzaamheidsbeleid op dit moment op de schop neemt, en kan verder niets zeggen over een mogelijke instap in de app. Albert Heijn heeft dit jaar in twee filialen proeven gedaan met een eigen afprijs-app, tot ongenoegen van De Vocht. “We waren met ze in gesprek, tot ze met een eigen proef kwamen. Ze hebben gewoon onze app nagebouwd”, stelt hij.
Albert Heijn verwerpt die suggestie, en stelt dat de eigen app beter te koppelen is aan het het voorraadsysteem. De keten weet nog niet of de proef een vervolg krijgt. De Vocht hoop dat Albert Heijn zich alsnog aansluit.
Maar alles staat of valt natuurlijk bij de bereidheid van consumenten om eten te kopen dat aan de datum is. Volgens filiaalmanager Engel groeit die. Klanten doen hun boodschappen voor de avondmaaltijd steeds vaker op dezelfde dag, en denken ook duurzamer. ‘Weggooien is zonde’, zet AH sinds kort op de kortingsstickers – om op dat gevoel in te spelen.
De financiële prikkel helpt natuurlijk ook. “Als ik radijsjes heb waarvan het loof bruin begint te worden, blijven ze liggen. Maar als ik er korting op zet, gaan ze weg”, zegt Engel.
Verderop, bij het vleesschap, vergelijkt een oudere dame langdurig verschillende bakjes kip: eentje met kortingssticker, eentje zonder. Helaas. Ze kiest het bakje dat er nog even tegen kan.
