Letse homo-minister: ‘Nu geen wonderen verwachten’

De Letse minister van Buitenlandse Zaken Edgars Rinkevics meldde vorige week in een vrolijke tweet dat hij homo is. Hij is de eerste in zijn land. De coming out legt pijnlijk bloot hoe moeizaam de positie van homo’s in Letland nog steeds is.

'Het is waarschijnlijk de beroemdste tweet die ik ooit heb getikt', zegt Rinkevics (41), terugkijkend op een week waarin hij vol in de belangstelling stond. Zijn tweet ‘I proudly announce I am gay’ werd maar liefst 2,600 keer geretweet.

Rinkevics voorspelde ‘massahysterie’ en kreeg die ook. Een Russisch-talige tweet luidde ‘GEFELICITEERD, PEDERAST’. De aantallen beledigende en spottende reacties waren ontelbaar. Maar Rinkevics ontving ook veel steun.  'Ik moet zeggen dat het me meeviel, de storm aan reacties. Al met al was het best in balans. Zeker, er waren een paar obscene reacties, maar ook veel steun. Die kwam zowel van internationale publieke figuren als gewone mensen.'

'Zeker, er waren een paar obscene reacties, maar ook veel steun'

Opvallend was dat buitenlandse staatshoofden en bewindslieden eerder hun respect uitspraken voor Rinkevics dan collega’s uit het Letse kabinet. Vanuit Nederland kwam er een gloedvol Facebook-bericht van oud-minister van Buitenlandse Zaken Frans Timmermans.

Conservatief

De coming out van Rinkevics is wereldnieuws in het conservatieve Letland. Het kleine Baltische land (2 miljoen inwoners) torst op dit vlak een Sovjet-erfenis mee. Homoseksualiteit is taboe en de hoofdstad Riga is regelmatig het toneel van grote demonstratiemarsen voor ‘traditionele familiewaarden’. Een onverwacht duo van de extreem-rechtse Russische activist Vladimir Linderman en de Letse nationalistische zanger Kaspars Dimiters doet zelfs een poging om genoeg handtekeningen te verzamelen voor een referendum over een anti-homowet zoals die al anderhalf jaar in Rusland van kracht is.

Partnerschap

De timing van Rinkevics’ bekendmaking is ook opvallend om een andere reden. Twee dagen eerder diende in een rechtbank in hoofdstad Riga een controversiële zaak. De partner van een reddingswerker die vorig jaar omkwam bij het instorten van een supermarkt in de stad, werd door de rechtbank de erfenis en een uitkering geweigerd. Het heterostel woonde samen maar was niet getrouwd. De Letse wet erkent een huwelijk tussen man en vrouw als enige verbindtenis tussen twee mensen. In 2005 werd dat nog eens in de grondwet vastgelegd.

Rinkevics refereerde daaraan toen hij zijn coming out op Twitter zette. 'Ik wil de supermarkttragedie niet misbruiken, maar het onderstreept het probleem in ons land wel', zegt hij een week later. 'Maar als je het mij vraagt was het toeval.'

Hij is ook bescheiden over het mogelijke effect van zijn coming out. 'We moeten nu geen wonderen verwachten. Mijn coming out is geen revolutie. Het is slechts een stapje. Maar het is wel heel belangrijk dat onze burgers zien dat mensen in politieke, culturele of andere zichtbare posities homo kunnen zijn. En dat homo-zijn niet betekent dat je slecht bent, of incapabel.'

Geduld

Lang zal het nog duren, schat Rinkevics in, voordat Letland een wet kan invoeren voor geregistreerd partnerschap. 'Ik zal alles doen wat ik kan om dat te bevorderen, maar we moeten ook oppassen dat we niet meer oppositie creëren.' Een parlementariër van Rinkevics’ partij is bezig met een wetsvoorstel, hoewel er momenteel geen meerderheid is. 'Mensen veranderen en hun denkbeelden ook. We hebben vooral geduld nodig', zegt Rinkevics. 'Ik hoop vooral dat anderen zich nu gesterkt voelen om ook uit de kast te komen.'

Mijn gekozen waardering € -

Een mateloze fascinatie voor Oost-Europa dreef Koen Verhelst (1988) naar Riga, de hoofdstad van Letland. Van daaruit bestrijkt hij de Baltische landen, Finland en Scandinavië. Verwacht stukken over Poetins lange arm, gure winters en prille start-ups.