Berlijn en Beiroet hebben meer gemeen dan de beginletter B. Beide steden waren jarenlang verdeeld in een oost- en westelijk deel. In Berlijn splitse de Berlijnse Muur de stad in tweëen. In Beiroet deed dat de Groene Lijn, zogenaamd vanwege de jungle die in het niemandsland tussen oost en west op dook.
In beide steden is de scheidslijn inmiddels afgebroken en vervaagde het verschil tussen hier en daar, tussen de een en de ander. De stad heelde, werd weer èèn, en de ander bleek uiteindelijk niet zo heel anders te zijn.
In Berlijn verscheen de protserige nieuwbouw van de Postdammer Platz. In het hart van Beiroet verrees een luxe woon- en winkelparadijs voor de steenrijken. Kogelgaten en kapotgeschoten gebouwen zijn er nauwelijks nog.
En dat maakt ook meteen het verschil tussen beide steden. Waar Berlijn op tal van manieren het recente verleden heeft verwerkt in het heden, is in Beiroet het verleden bijna geheel verdwenen. Berlijn mag graag herdenken. Beiroet wil alleen maar vergeten.
Trabant met tent
Zo staat Checkpoint Charlie nog in Berlijn. Het is een wat truttige toeristenattractie geworden. In Prenzlauer Berg, ooit de hipste kunstenaarswijk van Oost Berlijn, nu een vrij prijzig stadsddeel voor jonge stellen met baby’s, staat nog een deel van de muur compleet met wachttoren en prikkeldraad. Het is een akelig koud gebeuren.
Ook is er een wandelpad langs oude fotos en praatpalen die, door een druk op de knop, uitleg geven over hoe het leven er toen, nog niet zo heel lang geleden, uit zag. Zo stonden aan weerszijden van de muur platformen van waar vrienden en familie naar elkaar konden zwaaien.
En, zo als dat gaat met muren waar ook ter wereld, klommen mensen er over heen. Sommigen haalden de overkant. Anderen vonden de dood. Weer anderen groeven tunnels.
Berlijn heeft ook een Stasi museum en een museumpje over het dagelijks leven in de voormalige DDR. Kun je zien hoe een supermarkt er uit zag en wat voor modebladen er waren. Het mooist vond ik de groene trabant met aangebouwde tent erop.
De 'Ossies,' zo bleek, waren verwoede kampeerders. Met gezin, auto en tent trokken ze er op uit, zowel in eigen land als in het buitenland. Over de grens was Hongarije vakantiebestemming nummer èèn. Hongarije was wat vrijer en daar scheen de zon wat vaker. Hongarije was het Oost Duitse antwoord op de Costa del Sol.
Oorlog is politiek met andere middelen
Maar mijn favoriete stukje beton in Berlijn is toch wel de East Side Gallery: een deel van de Berlijnse Muur in het voormalig oosten van de stad dat na de Duitse eenwording door 118 kunstenaars uit 21 landen met prachtige graffiti tot leven is gebracht, vaak met een boodschap die ver boven de lokale context uit stijgt.
'Politik is die Fortsetzung des Krieges mit anderen mitteln,' draaide iemand Von Clausewitz’ adagium slim om. Pink Floyd is er natuurlijk met The Wall en een leger marcherende hamers. Even verderop marcheert ook de Hitlerjugend en ramt een trabant door de muur. Kentekennummer: Nov. 9/ 1989.
In Beiroet dus niet van dit alles. In Europa wil men nog wel eens overdrijven met herdenken. Ik bedoel, in Nederland herdacht men dit jaar dat het niet 50 maar 70 jaar geleden was dat de slag om Arnhem werd verloren!
Beiroet is het andere uiterste. Er is geen oologsmuseum en ook geen beeld ter nagedachtenis aan de zo’n 150,000 slachtoffers. Aan alle oorlogsmisdadigers werd amnestie verleend. De politieke leiders van toen zijn dat nu nog, en de meeste geschiedenisboekjes stoppen gemakshalve maar op 13 april, 1975, de dag dat de burgeroorlog begon.
'Er moeten nog vele muren worden afgebroken,' stelt een graffiti op de East Side Gallery. Zo is het maar net. De (illegale) Israelische Muur bijvoorbeeld en de meer dan 3000 kilometer lange muur die arme Mexicanen van de Amerikaanse droom af moet houden. Helaas geldt hetzelfde voor de inmiddels onzichtbare muren van Beiroet.
