Ik vraag mij werkelijk af: wil Mark Rutte echt een antwoord op deze vraag? Het antwoord luidt: ‘Neen’. Bij talkshow M stelde hij geen ‘sociologische verklaringen’ te willen horen. Wat wil hij dan wel? Hij wil enkel de nationale verontwaardiging naar zich toe trekken. Voor een lijsttrekker in campagnetijd waren de avondklokrellen immers gefundenes fressen. Voor een premier met visie is het een essentiële vraag om beantwoord te krijgen: ‘Wat bezielt deze mensen?’ Zonder oorzaak immers geen oplossing.
Voor premier Rutte daarentegen is het vooral een gevaarlijke vraag om op te werpen. Want als hij werkelijk wil weten wat er ten grondslag ligt aan de frustraties van de relschoppers, dan moet hij op zoek naar de onvrede die er heerst onder de rellende jeugd. En dan moet hij bij zijn eigen beleid te rade.
Schijt aan het gepeupel
Sociologische verklaringen die Rutte niet wil horen komen bijvoorbeeld van socioloog Herman van de Werfhorst. Hij wijst op de publieke sector die in het decennium van Rutte is uitgekleed. Bezuinigingen en decentralisatie van voorzieningen hebben het jongeren in probleemsituaties erg moeilijk gemaakt. Er is geen baanzekerheid meer, de huizenmarkt is ontoegankelijk en de verschillen tussen arm en rijk worden alleen maar groter.
Van de Wefhorst stelt het voorzichtig. Ik zou zeggen: De overheid heeft sinds Rutte schijt aan het gepeupel. Terwijl ZZP’ers over de kop gingen en voedselbanken een stormloop moesten verwerken wegens de economische tegenwind van de coronacrisis, had het kabinet zomaar miljarden beschikbaar voor KLM.
In Groningen wachten ze intussen nog steeds op gasverzakkingsschadecompensatie en duizenden slachtoffers van de toeslagenaffaire wachten op hun onkostenvergoeding. Zij vielen ten prooi aan een overheid die vooral zichzelf aan het beschermen was. De sociale advocatuur is wegbezuinigd, volgende affaires dienen zich aan zoals de jeugdzorgaffaire.
Onder Rutte staat niet de burger, maar de economie voorop. Niet de menselijkheid, maar het systeem.
Onder Rutte staat niet de burger, maar de economie voorop. Niet de menselijkheid, maar het systeem. Als politieke leiders op het laatste moment toch aftreden zijn ze meteen weer herkiesbaar.
Als je dan kansloos bent zonder enkel perspectief, dan wil je schoppen tegen het systeem. Ik keur de rellen van die losgelsagen raddraaiers niet goed, maar het raddraaierlijke van de situatie heeft wel een oorzaak. En iets of iemand heeft hen losgeslagen.
Een deel van hen is vast van zichzelf losgeslagen, maar hoe pakt de overheid die verwende rotjongens aan? Behalve taakstraffen gaan ze de schade geheel op hen verhalen. Gerechtigheid, zou je zeggen. Maar voor sommigen kan dat bedrag in de tonnen lopen, weet advocaat Thom Beukers. Zo neem je achterstandswijkjongeren meteen hun hele toekomst af.
Internetlockdown
Misschien is het tijd voor een digitale detentie. De aanleiding van de rellen vindt online plaats. De politie surveilleert daar ook, maar voert er geen sancties uit. Ferd Grapperhaus, die ondanks een totaal geloofwaardigheidsgebrek nog steeds justitieminister is, roept om ‘lik op stuk’. Ik zou zeggen: blokkeer direct de accounts van oproerkraaiers. Voer een internetlockdown in voor een jaar of zo.
Het vergt misschien wat inspanningen voor de handhaving, effectief is het zeker. Thuis kan ik mijn kinderen niet harder straffen dan door de wifi uit te schakelen. Zo zullen de oproerkraaiers moeten wennen aan een analoge wereld. Zonder de snelle endorfine-, dopamine- en adrenalinekick. Na hun cold turkey zullen ze misschien zelfs een goed boek waarderen en leren nadenken.
Al is die verwachting wellicht wat hoog gespannen in het land van Mark Rutte waar boekhandels gesloten zijn en slijterijen open.
© Marc van der Sterren
Afbeelding van Pete Linforth via Pixabay
