Nee, dit is geen anti-borstvoeding artikel. Sterker nog: ik geef mijn peuter alweer twee jaar borstvoeding (en behoor daarmee in het geitenwollen sokken/hippie/attachment parenting-hoekje, maar dat terzijde). Het is dat ik geen brelfies op social media plaats, anders zou ik de meest pro-borstvoeding persoon ter wereld zijn. Maar één ding moet gezegd worden: het is hartstikke onfeministisch.
Mama heeft tieten, dus mama is de klos
Sowieso is baren al funest voor de gelijke beloning tussen man en vrouw, valt op De Correspondent te lezen. Geef je daarnaast het kind ook nog de borst in plaats van de fles, dan heb je een dubbele child penalty. Want met iedere teug moedermelk die je kindje drinkt, gaan de gelijke man-vrouwverhoudingen weer een stapje terug in de tijd. Te beginnen bij de pasgeboren baby. Aangezien onze baby ieder half uur honger had, liep ik – en niet mijn vriend – de hele dag met haar rond. Mijn partner verschoonde wel eens een luier of deed d’r een nieuw rompertje aan hoor, maar dragen, voeden, troosten en in slaap wiegen kwam allemaal op mij neer. Moedermelk kun je niet afmeten (of je moet gaan kolven en daar had ik geen zin in), dus bij ieder huiltje – misschien heeft ze honger? – maar weer aan de tiet. Uit de tepels van mijn vriend komt geen melk, dus ben ik automatisch de klos.
Wie wordt er ‘s nachts wakker om baby de borst te geven? Mama. Wie kan er niet een avondje naar het café omdat de baby gevoed moet worden? Mama. Wie blijft er thuis bij baby in plaats van op wintersport te gaan met de vriendengroep? Mama. Wie springt er gelijk op bij gejank? Mama. Wie probeert er multitaskend een stukje te typen met een zuigende baby aan d’r tepel? Mama. Etcetera. Voed je door, dan gaat dit zo door. Baby wordt een peuter en hoewel peuters dondersgoed aan kunnen geven wanneeer ze honger hebben, zijn ze vaak boos of verdrietig. Ook weigeren ze te slapen zonder borstvoeding (die van mij althans). Hoe eerlijk je van tevoren de verdeling ook maakt, op gegeven moment is borstvoedmama de hoofdverantwoordelijke voor het kind.
Borstvoeding is niet gratis
Er zitten veel voordelen aan borstvoeding. Met stip op nummer 1: het is gratis. Dacht ik zelf ook. Maar eigenlijk klopt daar niets van. Want weet je hoe belachelijk veel tijd het kost? Een pasgeboren baby drinkt minimaal een half uur per keer, zo’n acht keer per etmaal. Dat is vier uur die mama dagelijks aan borstvoeden kwijt is. Na verloop van tijd drinkt de baby sneller (hoewel je altijd clustervoedende exemplaren hebt die de hele avond aan de tepel hangen zoals die van mij). Laten we zeggen dat je gemiddeld 2,5 uur per etmaal bezig bent met borstvoeden. Dat is 75 uur per maand. Oftewel 900 uur per jaar. Allemaal tijd die je anders aan werk of persoonlijke ontwikkeling had kunnen besteden.
Of aan schoenen. Voor € 1.732 koop je een mooi paar Manolo Blahniks hoor – dat is het geld dat je op jaarbasis bespaart alleen al door geen melkpoeder te kopen (de Amerikaanse Caroline Hand heeft voor Romper bijgehouden wat het eerste jaar kunstvoeding kost). De babykleding en luiers betalen we ook van gezamenlijke rekening (waar ik trouwens maandelijks meer op stort dan mijn partner), dus waarom komt de borstvoeding alleen voor mijn rekening? Feitelijk zou ik mijn vriend jaarlijks om de helft van €1.732 moeten vragen als bijdrage voor mijn moedermelk, plus nog 900 keer een paar tientjes per uur voor mijn tijd. Wat ik natuurlijk niet doe. Maar waarom eigenlijk niet? Is mijn tijd niets waard?
Gekluisterd aan de stofzuiger
In ‘The Case Against Breast-feeding’ in The Atlantic vergelijkt Hanna Rosin borstvoeding geven met een stofzuiger. Hiermee doelt ze niet (alleen) op het zuigen, maar op het feit dat het vrouwen thuis houdt. Gebonden aan hun baby, net als een jaren ‘50 huisvrouw met een stofzuiger in d’r handen. Hoewel ik het lang niet met alle beweringen in het artikel eens ben (je kunt een baby gewoon overal naartoe meenemen en onderweg voeden hoor; ik draag liever een dreumes dan een Dyson), heeft Rosin op één punt groot gelijk: dat borstvoeding bijdraagt aan een ongelijke verdeling in de relatie.
Met flesvoeding kan manlief namelijk de helft (of laten we eens gek doen: meer dan de helft!) van de voedingen op zich nemen. Ook ‘s nachts: waar kunstvoedpapa nog wel eens om 3u ‘s nachts opstaat om een flesje warm te maken, snurkt de partner van borstvoedmama gewoon door. Herhaal dit minimaal 180 nachten (langer als je doorgaat met borstvoeding geven na zes maanden – ter illustratie: mijn twee jaar oude peuter wordt nog steeds iedere nacht wakker om te drinken), en het is onvermijdelijk dat de zorgtakenverdeling scheef loopt. Zelfs als je man geen egoïstische lambal is en de eerste nacht met kopjes thee en een voedingskussen aan komt zetten; geloof me, na een week doet ‘ie dat echt niet meer. Drie keer raden wie er in de meeste gevallen z’n 9 tot 5 job behoudt (snurkpapa) en wie de huiskamer nog eens stofzuigt (zombiemama).
Kolven in het kopieerhok
Over werk gesproken: in Nederland heb je 16 weken verlof, waarvan minstens 10 weken bevallingsverlof. Oftewel twee tot drie maanden nadat je baby geboren is, sta jij weer te managen, les te geven of haren te knippen. Wat doe je dan met die hongerige baby? Ik heb het geluk dat ik vanuit huis werk en dus mijn eigen uren in kan delen. Al zou ik de hele dag topless rondlopen met een kind aan m’n tepel, niemand die ‘t wat uitmaakt. Dat geldt echter niet voor iedere vrouw. Ga maar eens borstvoeden en buitenshuis werken. Die baby meenemen naar je werk als je buschauffeuse, brandweervrouw of zwemlerares bent? Gaat ‘m niet worden.
Kolven? Ja joh, tuurlijk, in theorie zou iedere werkplek een geschikte kolfruimte moeten hebben. In de praktijk ontbreekt deze vaak en zit je te kolven in het kopieerhok. Of het magazijn, of het invalidentoilet – zoals deze mooie beelden van fotojournalist Floor Fortunati laten zien. Hé kolfmama, wat zeur je nou; je mag, tot je baby negen maanden is, maar liefst 25% van je werktijd besteden aan borstvoeden of afpompen. Wat er, je raadt het al, vaak op neerkomt dat je al je werk in slechts 75% van je werktijd moet proppen. Doe je dat niet, dan kun je met een beetje pech op boze blikken van collega’s rekenen. Want rookpauze’s zijn geen probleem natuurlijk, maar is het echt nodig dat je nou alweer je tieten leegzuigt? En kun je die afgekolfde melk aub niet naast mijn broodje kaas in de koelkast zetten want dat is toch een beetje bah.
Borstvoeden? Zeg maar dag tegen je carrière
In Nederland geeft 80% van de moeders bij de geboorte volledige borstvoeding (deze cijfers zijn van 2015). Na zes maanden is dat teruggelopen tot 39%. Cijfers voor mama’s die langer borstvoeden geven, ontbreken volledig. Logisch, want doorgaan is, als je een fulltime baan hebt, in veel gevallen gewoon niet te doen. Wil je aan de arbeidsmarkt deelnemen of wil je zoals de Wereldgezondheidsorganisatie aanraadt minimaal twee jaar lang borstvoeding geven? Kies je voor optie twee, zeg dan maar dag tegen je carrière. Adios, gelijke kansen op de arbeidsmarkt, hallo huisvrouw! Ja, het kan ook anders, maar dat zijn meestal uitzonderingen die de regel bevestigen – zo haalde een foto van politica Larissa Waters die met haar baby aan d’r borst een toespraak gaf in het Australische parlement het wereldnieuws. Let wel: dat kind was twee maanden, niet twee jaar.
Bekijken we de borstvoedingssituatie na een half jaar in Europees perfspectief (cijfers van 2009 – 2015), dan staat Nederland met nog geen 40% op plaats 12. Ver onder landen als Hongarije (dat met 96% de lijst aanvoert), Noorwegen (met 71% op nummer twee) en Zweden (dat met 63% op de derde plaats staat). In Hongarije is het gebruikelijk dat moeders drie jaar ouderschapsverlof opnemen, deels met behoud van hun salaris. Noorwegen en Zweden staan ook bekend om hun relaxte verlofregelingen voor nieuwbakken mama’s. Toeval? Denk het niet.
Beter voor baby. Maar ook voor mama?
Lactatiekundige Gonneke van Veldhuizen-Staas beweert op Foodlog dat geslaagde borstvoeding ‘puur empowerment voor vrouwen’ is. Ik heb zo mijn twijfels bij deze feministische term. Persoonlijk denk ik eerder dat geslaagde borstvoeding in Nederland vooral het resultaat is van vrouwen die te veel taken op zich nemen. Die met kolven kloten en gebroken nachten combineren met overdag presteren op de werkvloer. Die doorwerken met spruw, tepelkloven en/of borstontsteking. Vrouwen die dubbel werk doen, maar enkel betaald krijgen. Of die gestopt zijn met werken en thuiszitten met hun baby. Omdat multitasken wel gaat, maar jonglerend alle ballen in de lucht houden onmogelijk blijkt – en wil je nou medewerker van de maand worden of wil je het beste voor je kind? Borstvoeding geven kan dan wel het beste voor ieder kind zijn, in deze maatschappij is het helaas niet het beste voor iedere mama.
Heb ik spijt dat ik nog steeds borstvoed? Nee. Anders was ik er wel mee gestopt. De peuter heeft er nog steeds behoefte aan, dus ik ga lekker door. Vaak voel ik me juist gelukkig dat ik in de bevoorrechte positie ben het allebei te doen: borstvoeding geven en werken. Maar soms baal ik dat ik verdomme én de voornaamste verzorger danwel voeder van ons kind ben én werk, terwijl mijn vriend ‘alleen maar’ werkt. Om eerlijk te zijn, dacht ik dat ik feministischer was.
Echt, ik zou iedere moeder van harte aanraden zo lang mogelijk borstvoeding te geven. (Geloof me, na een jaar een kind aan je tiet hebben hangen, is borstvoeden net zo normaal, pijnloos, makkelijk en vanzelfsprekend als een luier verwisselen). Maar misschien kun je voordat je aan kinderen begint, óók heel onfeministisch, even een rijke vent aan de haak slaan. Om het jezelf een beetje makkelijker te maken. Zodat je gewoon die hele carrière aan de wilgen kan hangen en je baby aan de tiet. En nu ik toch seksistisch bezig ben: zorg ervoor dat manlief ook even een huishouder betaalt; kan jij in je vrije tijd lekker schoenen shoppen in plaats van stofzuigen.
Een eerdere versie van dit artikel verscheen in Me to We.
