Drie mensen op een leeg, stoppelig weiland in Boekel. Ad Vlems (50) glimlacht als hij om zich heen kijkt, de ogen iets dichtgeknepen tegen de wind. Zijn vrouw Monique Vissers (40) loopt onder de grijze lucht de verte in, druk pratend met een toekomstig dorpsgenoot.
Eigen voedselbos
Kijk even vijf, tien jaar vooruit in het hoofd van deze drie, en op dit veld achter een oude boerderij staat Ecodorp Boekel: drie cirkels woningen gebouwd uit blokken hennep, met deuren zijn van hergebruikt hout. Er staat een buurthuis en een groen kantoorgebouw. Uit het educatiecentrum klinken kinderstemmen. En een winkel verkoopt producten, deels afkomstig uit het eigen voedselbos. 'Dat komt achter die rij bomen daar', wijst Vlems.
De gemeente Boekel werkt enthousiast mee aan het dorp, en ruimt wettelijke beperkingen zoveel mogelijk uit de weg. In drie fases komen er op deze 5,5 hectare 35 woningen. Als het goed is, begint het allemaal in juni. De Ecodorpers betrekken dan hun tijdelijke, nog niet duurzame noodbouw. Ze zijn op dit moment met dertien man. Op een informatiebijeenkomst afgelopen najaar kwamen zestig nieuwe geestverwanten af, van wie er mogelijk nog meer mee willen doen.
We hebben een ecodorp gezien dat het helemaal 'puur' deed. Die zaagden drie kwartier op een plank
Vissers (account manager bij hogeschool Fontys) en Vlems (ex-systeembeheerder, nu full time Ecodorp-oprichter) werken al zes jaar aan hun droom. Ook zoon Luuk (7) kijkt uit naar de verhuizing, zeggen ze. De idealen zijn groot, maar het stel is ook pragmatisch. 'In Oost-Duitsland hebben we een ecodorp gezien dat het helemaal ‘puur’ deed', zegt Vissers. Vlems vult aan: 'Die zaagden drie kwartier op een plank.' Vissers: 'Een huis bouwen duurde zes jaar. Wij gaan het iets praktischer aanpakken. Voor het grondverzet komt straks gewoon een graafmachine.'
Woontoren
Hier geen geitenwollensokken die zich met hun eigen groene samenlevinkje afkeren van de maatschappij. Vlems en Vissers willen juist een open dorp, dat anderen inspireert. Ze werken bijvoorbeeld samen met Waterschap Aa en Maas. 'Dat helpt ons om een plan te maken voor duurzame waterzuivering in het dorp. Dat moet reproduceerbaar zijn, zodat het ook op andere plaatsen kan worden toegepast', zegt Vissers. Aan de Technische Universiteit Eindhoven gaan honderdveertig studenten een duurzame woontoren ontwerpen in opdracht van het Ecodorp. Vorig jaar deed een kleinere groep vierdejaars dat ook al. 'Die hadden jaren met staal en beton gewerkt, en sloegen stijl achterover toen ze hoorden dat ze die materialen helemaal niet mogen gebruiken', vertelt Vlems. 'Maar de universiteit vindt het heel belangrijk dat ze dit leren.'
In 2013 kreeg het initiatief een flinke dreun. De gemeenteraad van Boekel stelde een beslissing over de grond uit tot na de raadsverkiezingen. De VVD lag dwars in verkiezingstijd, en ineens was het plan te controversieel. Later kwam het groene licht alsnog. Maar het dorp, dat begin vorig jaar van start had moeten gaan, liep een jaar vertraging op. Van de club van vijftien haakten elf leden af. 'Er waren doeners bij, die geen zin hadden om te wachten. Maar ook twee echtparen met zwangerschappen, die geen zin meer hadden in die tijdelijke woonunits', zegt Vlems.
Ik vind het belangrijk om avontuurlijk te leven. Geen negen-tot-vijfbaan
Ja, dat was een teleurstelling, erkent Vissers. 'Je verbindt je met die mensen.' En ja, ze hebben er wel eens over gedacht om het bijltje erbij neer te gooien. 'Maar als de één in een dipje zit, helpt de ander je er weer bovenop. En andersom', zegt Vlems. 'Het moet echt je passie zijn om dit bereiken', zegt Vissers. 'Ik vind het belangrijk om avontuurlijk te leven. En om met een doel te leven. Ik wil geen negen-tot-vijf-baan.'
Meevallers waren er ook. 'Begin dit jaar zaten we samen met de gemeente Boekel bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. We hadden een lijst van twintig wensen meegenomen', vertelt Vlems. Zo wilde het dorp vergunningvrije windmolentjes plaatsen, en toestemming voor afwijkende bouwmaterialen. 'Tot onze verbazing hoorden we dat de gemeente bijna al die zaken zelf voor ons mag regelen', zegt Vlems. En Boekel voelt daar wel voor.
Crisis- en herstelwet
Voor drie andere wensen haalde het ministerie de Crisis- en herstelwet van stal. Om de bouwsector te stimuleren, mogen vernieuwende plannen afwijken van de bouwregels. Het Ecodorp kreeg de status van experiment, en mag nu kleinere ramen maken, en kleinere ruimtes met lagere plafonds. Dat is energiezuiniger.
Vlems hoopt over drie jaar te beginnen met de bouw van de duurzame huizen. Vanuit noodwoningen start de groep eerst met projecten die geld en publiciteit moeten opleveren. In de bomen op het terrein komt een boomhuttenhotel, dat kunstenaars gaan ontwerpen. De eerste twee hutten moeten er dit jaar zijn. Ecotoeristen kunnen ze huren. De groep gaat ook biologische producten van eigen grond verkopen, en van bio-boeren uit de omgeving. Als voorbeeld dient een ecodorp in Zwitserland, dat jaarlijks 1 miljoen verdient aan ecotoerisme en educatie.
De toekomstige bewoners leggen allemaal 5000 euro in voor de bouw van het dorp. Dat is een lening, die later uit de opbrengst wordt terugbetaald. Ook gaan ze huur betalen voor de huizen. Het Ecodorp pacht de grond vijf jaar van de gemeente. Daarna moet er genoeg geld zijn om het eerste kwart van de grond voor 1 miljoen van de gemeente te kopen. Het Ecodorp hoopt geld te kunnen lenen bij een duurzame bank.
Wat we nodig hadden, is altijd vanzelf op ons pad gekomen
Wat als dat allemaal niet lukt? Of als er zich geen andere bewoners melden? 'Desnoods gaan we met z’n vieren', zegt Vissers. 'De financiële planning gaat wel uit van twintig volwassenen', reageert Vlems. 'Maar tot nog toe zijn de dingen die we nodig hebben altijd vanzelf op ons pad gekomen.'
Dit artikel verscheen eerder in Trouw
