Na zeven jaar van soms hoog oplopend debat opende op zondag 15 september in Osnabrück het nieuwe museum Die Villa als “forum voor herinneringscultuur en hedendaagse geschiedenis”. Rode draad in de tentoonstelling is het verhaal van de Osnabrücker jurist Hans Calmeyer. Hij werkte in de Tweede Wereldoorlog voor de nazis in Den Haag, waarbij hij besliste over het lot van van Nederlandse Joden. Was hij een dader, een redder, of van alles wat? “We hopen vooral dat mensen zichzélf vragen gaan stellen.”

Molens, weilanden, grachten, tulpen, stranden: de beelden zijn vertrouwd. Toch is de tentoonstelling ‘Wolken und Licht’ in Potsdam voor de Duitse bezoekers een ontdekkingstocht door een onbekend Holland. “Ik had die Van Gogh bijna over het hoofd gezien.”

Hoeveel wonder zit er in “Das Wunder der Heliane?” Ook voor regisseur Jakob Peters-Messer blijft het een vraag. Wat hij wel zeker weet, is dat deze opera van Korngold – vanaf 30 september te zien bij de Nederlandse Reisopera – de kracht van de wensdroom toont. “Ja, de liefde kán overwinnen, als we maar willen.”

Wie zich een beeld wil vormen van kunst die in de DDR is geworteld kan nu terecht in Delden. Onder de titel Die Überraschung doet museum No Hero daar wat in Duitsland nog altijd uitzonderlijk is – en dan steevast tot debat leidt. Ruim 60 werken van een grote verscheidenheid aan Oost-Duitse kunstenaars worden er getoond, gemaakt voor en na de val van de Muur.

Het Panorama van Scheveningen van Hendrik Willem Mesdag (1831-1915) wordt in Den Haag voor even omringd door vergezichten vol sneeuw en ijs. De Duitse kunstenaar Ulrike Heydenreich speelt op haar eigen manier met perspectief en illusie. “Het begint met de vraag: waar zou ik willen zijn?”