De vrijheid van godsdienst zou hier moeten eindigen. Grondwettelijke en verdragsrechtelijke aanpassingen zijn nodig om dierenleed te voorkomen in naam van God.
Wezen met gevoel
Vele Europese landen hebben inmiddels wettelijk vastgelegd – in Nederland in de Wet Dieren – dat wat al veel langer bekend is, namelijk dat dieren geen objecten zijn, maar wezens met gevoel. Nu wettelijk erkend is – in Spanje pas begin dit jaar – dat dieren net als mensen ook pijn voelen en lijden, moeten we verouderde en wrede praktijken met dieren in naam van traditie, cultuur en religie niet langer toestaan.
Vorige week schreef ik over de traditionele Spaanse stierengevechten. In dit tweede deel gaat het over religieuze evenementen, zoals de Fiëstas de San Fermín, het beroemde San Fermín festival in Pamplona, en het grootse islamitische offerfeest, Eid al-Adha.
Patroonheilige
Van 6 juli tot 14 juli is het weer zover en breken de jaarlijks terugkerende feesten in Pamplona aan ter ere van de door de katholieke kerk heilig verklaarde San Fermín, geboren in Pamplona omstreeks het jaar 272 en als martelaar gestorven in het jaar 303 in Amiens, Frankrijk. San Fermín is de patroonheilige van de Spaanse deelstaat Navarra, waarvan Pamplona de hoofdstad is. In Spanje zijn er ter nagedachtenis van de heilig verklaarden jaarlijkse, terugkerende dorps- en stadsfeesten, wat vooral een gelegenheid is om uitbundig te drinken en lekker te feesten.
Stierenrennen
In de zinderende juli-maand is Pamplona vol feestgedruis met dagelijks het spektakel de encierro , de ‘stierenrennen’. Vanaf 7 juli worden om acht uur ’s ochtends met startschoten gedurende acht dagen zes tot twaalf stieren door de nauwe straten van Pamplona gejaagd . Vooraf vragen de duizenden lopers met gezang de bescherming van de heilige San Fermín, terwijl zij zich richten tot het heilige beeld, en luid ‘Viva San Fermín!’ scanderen. De feestgangers, doorgaans jonge kerels, rennen voor de stier uit om hun moed en snelheid te bewijzen. Net als de stierengevechten staat deze traditie stijf van het machismo. De renners zijn herkenbaar aan hun witte kledij met rode zakdoek rond de hals en rode sjerp om hun middel en slaan de stieren met opgerolde kranten zodra ze de kans krijgen. De opgejaagde, paniekerige dieren verliezen regelmatig hun evenwicht in de bochten, botsen tegen de muren en raken gewond.
Vervolg in de arena
Het smalle parcours is afgeschermd met een houten omheining en leidt regelrecht naar de arena, de Plaza de Toros van Pamplona, waar het tergen en kwellen van de dieren ’s avonds doorgaat in een ‘traditioneel stierengevecht’, totdat de stier met speren wordt doorboord, en de matador ook nog eens de levende stierenoren afsnijdt, als wijze van trofee. Daarna maakt hij het dier af. De stieren die ’s ochtends nog in een chaotische, joelende mensenmassa door de nauwe straten renden, worden later die dag in de arena bruut gedood.
Symbool van Spaanse cultuur
Het zal niemand verbazen dat de stierenrennen ieder jaar zorgen voor slachtoffers, soms met dodelijke afloop. Het leidt tot gevaarlijke valpartijen van zowel de stieren als de voor hun leven rennende mannen. Het San Fermín festival is een symbool van Spaanse cultuur. Ondanks sterke protesten van dierenrechtenorganisaties, zoals Peta en Anima Naturalis, komen jaarlijks ongeveer een half miljoen bezoekers en toeristen naar de encierros.
De stierenrennen is een enorme toeristische trekpleister, dus goed voor het commercieel uitmelken. Je kunt als toerist zelfs een balkon huren om de stierenrennen vanaf de hoogte te aanschouwen en mee te joelen met de uitzinnige mensenmassa. Er zijn reisbureaus waar je je ‘Pamplona Experience’ kunt boeken plus balkon. De San Fermín feesten moet je meemaken als je een adrenaline-junkie bent, volgens de website Pamplona Fiësta.
Europese financiering
‘Is het stierenrennen in Pamplona het volgende op je bucketlist? Zijn jij en je vrienden sensatiezoekers? Wil je de opwinding ervaren van een festival dat een week duurt in het gezelschap van de plaatselijke bevolking die weet hoe het spel gespeeld moet worden?’ Gespekt met EU-fondsen voor het reisbureau om de stierenrennen te promoten met een website en een campagne op social media. Het YouTube-kanaal van het gesponsorde bedrijf laat filmpjes zien van de stierenrennen, waarbij sommige stieren uitglijden, zich verwonden, en met een stok in de flanken gepookt worden. Vergezeld van de slogan: Una Manera de Hacer Europa (letterlijk: Een manier om Europa te maken). Wederom een voorbeeld van Europese financiering van dierenleed, verpakt in een cultureel en opwindend jasje. Wederom een verspilling van EU-gelden, naast de minstens 130 miljoen Europese subsidie die jaarlijks bij de fokkers van vechtstieren terecht komen.
Het festival kost elk jaar zo’n 54 stieren het leven. Het tergen van dieren als volksvermaak. Het financieel injecteren van dierenleed. Dat is niet waar ‘Europa’ voor staat. Dat heeft niets met religie of Spaanse cultuur te maken.
Iconisch protest
Het ‘bloederige’ protest tegen stierenvechten aan de vooravond van het San Fermín Festival in 2017, georganiseerd door Peta en Anima Naturalis, leverde iconische beelden op. Gehoornde vrouwen en mannen, die rode poeder uit nep-banderilla’s (de gekleurde speren die de stier doorboren) over zichzelf goten met de zwarte tekst ‘Stop Stierenvechten’ in verschillende talen op hun half-naakte lijven geschilderd. Ook dit jaar, op 5 juli, is weer een sterk protest in aantocht.
Pelgrimstocht
Een ander religieus festijn is de Romería de El Rocío in het Andalusische bedevaartsoord El Rocío dat jaarlijks tijdens Pinksteren plaatsvindt. Tijdens dit religieuze event komen zo’n miljoen pelgrims te voet, met paarden en versierde karren samen voor twee dagen feest om de heilige maagd María te eren wanneer ze urenlang door de straten wordt gedragen. Een hysterische, uitzinnige mensenmassa probeert de heilige maagd vervolgens aan te raken.
Ook hier vormen dieren een belangrijk onderdeel van de religieuze festiviteiten. Huifkarren met paarden of ossen en paardenrennen vinden plaats in het anders zo rustige slaapdorp. Ieder jaar worden in El Rocío dieren uitgebuit in naam van religie en traditie. Ook dit jaar waren er ongelukken, waarbij paarden omver werden gereden.
Het Offerfeest
Elk jaar vieren moslims wereldwijd tijdens Eid-al-Adha, ofwel het Offerfeest, hun trouw aan Allah. De grootse viering is ter nagedachtenis aan de profeet Ibrahim (Abraham in de Bijbel, Genesis 22), die Allah/God zag in zijn droom, waarin hem gevraagd werd zijn zoon Isaac te offeren om op die manier zijn toewijding aan Allah/God te laten zien. Uiteindelijk hoefde de zoon niet geofferd te worden, een ram zou ook volstaan. En zo geschiedde. Ieder jaar wordt een schaap, rund, geit of kameel ritueel, ofwel onverdoofd, geslacht ten tijde van Eid-al-Adha. Dit jaar is het Offerfeest van 9 juli tot 11 juli ’s avonds.
In Nederland kiest de gelovige voor een lam of een schaap. Het ‘geofferde’ dier delen ze in drie stukken: een deel gaat naar de armen, een ander deel naar de familieleden en het resterende deel wordt tijdens de viering gegeten.
Tijdens het Offerfeest worden jaarlijks in Nederland zo’n 56.000 schapen en 2.000 runderen zonder verdoving geslacht, schrijft de nieuwssite Nu.nl.
Verbod op ritueel slachten
Een dier moet voordat het geslacht wordt eerst bewusteloos worden gemaakt (en dat lukt niet altijd). Hierop wordt een uitzondering gemaakt voor het slachten volgens godsdienstige (joodse en islamitische) gebruiken. Het onverdoofd slachten levert stress en onaanvaardbaar leed op bij de dieren. De Partij voor de Dieren maakt zich sinds haar oprichting hard om een einde aan deze praktijk te maken. Het Nederlands parlement staat (nog) onvoldoende achter het verbod op ritueel slachten. Onbedwelmd ritueel slachten van dieren valt nog altijd onder de grondwettelijk en verdragsrechtelijk beschermde vrijheid van godsdienst. Een verbod zou een te vergaande beperking van de vrijheid van godsdienst betekenen en dat is (nog) onbespreekbaar.
Bescherming dierenwelzijn
Vorige week in het Europese Parlement is een voorstel van Europarlementariër Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren om bovenstaande praktijken aan banden te leggen, gesneuveld. Het voorstel hield een wijziging in van artikel 13 van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (ofwel: het Verdrag van Rome) om dierenwelzijn niet langer ondergeschikt te laten zijn aan godsdienstige riten, culturele tradities en regionaal erfgoed. Dierenwelzijn voor de EU is een hol begrip, want dieronvriendelijke tradities en dierenleed in naam van cultuur en religie wordt verder in stand gehouden in Europa. De Spaanse stierenrennen en stierengevechten kunnen op grond hiervan blijven doorgaan. Duizenden dieren kunnen onverdoofd worden ‘geofferd’ tijdens een jaarlijks terugkerend religieus feest. Laat dit voorop staan: religie houdt op waar het pijnigen van dieren begint. Wordt het niet hoog tijd dat we nationale grondwetten en verdragen hierop aanpassen?
Beeld: San Fermín Pamplona Navarra/Unsplash
