De Nederlandse schaliegasdiscussie leidt in Duitsland voorlopig tot meer opschudding dan in Nederland. De Duitse pers pakt het op, en de Noordrijn-Westfaalse premier Hannelore Kraft (SPD) uit ‘massieve bedenkingen’ tegen eventuele Nederlandse schaliegasboringen – fracking – langs de grens. Met haar geen schaliegas. Kraft: ‘Wij hebben hier een frackingverhinderingslinie.’

De lidstaten krijgen hun soevereiniteit terug, de burgers krijgen het weer voor het zeggen in hun land, dat zeggen Le Pen, Wilders en consorten. Maar ze vergeten er bij te vertellen dat Le Pens Frankrijk als eilandje net als Nederland binnen de geglobaliseerde wereldorde niet veel voorstelt. De grenzen zijn open, de handelsblokken zijn groot.